Stress en burn-out coaching op boven- en onderstroom

Veel mensen hebben last van stress en burn-out klachten. Volgens TNO waren dit er in 2020 1,2 miljoen, in andere publicaties is sprake van 1 op de 6 werknemers. Als stress en burn-out coach kun je mensen ondersteunen om hun stress bevorderende patronen te onderzoeken, en het vuur van hun bezieling weer voluit te laten branden.
Stress en burn-out coaching is erop gericht de coachee bewust te maken van ongezonde gewoontepatronen die leiden tot stress-klachten en burn-out. Vervolgens helpt de stress en burn-out coach de coachee bij het doorbreken van deze patronen, zodat de coachee zich vitaal voelt in zijn werk en leven.
Hierbij is het belangrijk om gewoontepatronen op de bovenstroom en onderstroom inzichtelijk te maken, de coachee te ondersteunen bij het doorbreken van zijn stress-bevorderende patronen en zijn passie en bezieling weer te laten stromen.
In dit blog geef ik je inzicht in de bovenstroom en onderstroom van stress en burn-out coaching aan de hand van het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus.

Wat is de bovenstroom en de onderstroom bij stress en burn-out coaching?

In de bovenstroom van stress en burn-out coaching gaat het om de wisselwerking tussen het gedrag van de coachee en zijn omgeving. De bovenstroom is gericht op het zichtbare gedrag van de coachee in de praktijk en het effect van zijn gedrag op anderen en op zichzelf. Het gaat daarbij ook om de situatie waarin de coachee zich bevindt en hoe hij qua gedrag omgaat met deze situatie.
De onderstroom van stress en burn-out wordt bepaald door de overtuigingen die de coachee heeft in een voor hem stressvolle situatie, de gevoelens die de situatie bij de coachee oproept en de fysieke spanningen die de coachee zich al dan niet bewust is. Deze patronen op de onderstroom hebben grote invloed op de gezondheid van de coachee en op zijn zichtbare gedrag op de bovenstroom.
De diepste onderstroom wordt bepaald door persoonlijke waarden en drijfveren. Wanneer deze langdurig in de knel komen, gaat de ‘zin’ of energie eruit. Dit gebrek aan zingeving in werk en/of leven, is een belangrijke veroorzaker van burn-out. Het vlammetje brandt dan niet meer.

Het Stermodel voor stress en burn-out coaching op bovenstroom en onderstroom

Het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus geeft inzicht in de bovenstroom en onderstroom van een coachvraag, en kun je heel goed gebruiken bij stress en burn-out coaching. In het intakegesprek is het aan te raden om alle zes ontwikkelingsniveaus uit te vragen en zo de ongezonde gewoontepatronen in kaart te brengen.

De twee niveaus van de bovenstroom zijn

• Het zichtbare gedrag van de coachee (gedragsniveau)
• Binnen een voor hem stressvolle situatie (omgevingsniveau)
• En het effect van zijn gedrag op anderen (omgevingsniveau)

De vier niveaus op de onderstroom zijn

• De irrationele overtuigingen van de coachee die zijn stressklachten vergroten (mentaal niveau)
• De gevoelens en emoties van de coachee die de stressvolle situatie bij hem oproept (emotioneel niveau)
• De lichamelijke reacties en spanningen die de stressvolle situatie bij de coachee oproept (fysiek niveau)
• De passie, waarden en visie van de coachee die wellicht langdurig in de knel is gekomen (zingevingsniveau)

In de volgende paragrafen leg ik de zes ontwikkelingsniveaus van het Stermodel uit in relatie tot stress en burn-out coaching.

Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid

Coachen op de boven- én onderstroom!

Je leert een palet aan verdiepende en resultaatgerichte coaching methodieken en werkt intensief aan je persoonlijke ontwikkeling als coach.
NOBCO en LVSC erkende opleiding

Bekijk de Coach Opleiding

De fysieke stressklachten als ingang bij de coaching (onderstroom en bovenstroom)
Vaak klopt een coachee bij jou als stress en burn-out coach aan, omdat hij veel stressklachten heeft of met een burn-out ziek thuis zit. Het fysieke niveau is dan de aanleiding en eerste ingang voor de coaching.

Veel voorkomende fysieke stressklachten zijn bijvoorbeeld

• Slecht slapen
• Hoofdpijn of rugpijn
• Vermoeidheid, futloosheid
• Maagpijn of darmstoornissen
• Hartkloppingen en/of hoge bloeddruk

Op het fysieke ontwikkelingsniveau kun je bij stress en burn-out klachten heel goed werken met de Gestalt methodiek. Gestalt is gericht op het vergroten van het lichaamsbewustzijn van de coachee. Hierdoor signaleert hij zijn stressklachten eerder, zodat hij sneller preventieve maatregelen kan nemen om een burn-out te voorkomen.

Emoties bij stress en burn-out coaching (onderstroom)
Fysieke stressklachten gaan vaak gepaard met (heftige) emoties. De coachee is bijvoorbeeld snel geïrriteerd of vaak slecht gehumeurd, waar de mensen in de omgeving last van hebben. Ook kunnen fysieke stressklachten gepaard gaan met emoties als angst, onzekerheid, verdriet of machteloosheid.
In stress en burn-out coaching leer je de coachee om zijn emotionele stresssignalen te herkennen en erkennen, om zijn emoties te onderzoeken op onderliggende behoeften, en om effectief met anderen in gesprek te gaan over zijn gevoelens en behoeften.
De vier stappen van Geweldloze Communicatie zijn hierbij een bruikbare coachingsmethodiek op het emotionele ontwikkelingsniveau van het Stermodel.

Coachen op stress bevorderende overtuigingen (onderstroom)
Gedachten en overtuigingen hebben grote invloed op hoe de coachee zich voelt en op hoe hij zich gedraagt. Zo kunnen overtuigingen veel spanning en stress veroorzaken en leiden tot ineffectief gedrag in de praktijk, maar ze kunnen ook leiden tot ontspannen en met plezier in je werk en leven staan.
Bijvoorbeeld: Wanneer de werkdruk in een team is toegenomen door een langdurig zieke collega, denkt teamlid A ‘Ik moet al mijn werk perfect blijven uitvoeren, ook al mijn nieuwe taken waar ik op wordt ingewerkt.’ en teamlid B denkt ‘Wat een leuke uitdaging om een aantal taken van mijn zieke collega over te nemen. Dan kan ik meteen kijken of ik dit werk leukt vindt.’.
Teamlid A gaat gespannen naar het werk, slaapt onrustig en voelt zich snel aangevallen als mensen iets tegen hem zeggen. Teamlid B gaat in dezelfde situatie fluitend naar zijn werk.
In stress en burn-out coaching kun je bijvoorbeeld de RET-methodiek inzetten om irrationele en stress bevorderende overtuigingen te onderzoeken, en om te buigen in rationele overtuigingen die helpen om vitaler te werken en leven met een gezonde spanning.

Burn-out door gebrek aan passie en zingeving (onderstroom)
Patronen als perfectionisme, het anderen naar de zin willen maken, alle verantwoordelijkheden op je schouders nemen, ‘sterk zijn’ of niet luisteren naar eigen lichaamssignalen, versluieren of blokkeren het contact met je bezieling en inspiratie. Niet alleen het patroon put je dan uit, maar je mist ook de verbinding met de grote energiebron van je eigen passie en zingeving.
Zo komen mensen in hun midlife tot stilstand nadat ze hard gewerkt hebben aan een carrière, gezin en een fijn huis. Aan de buitenkant hebben ze daarmee alles op orde, maar aan de binnenkant knagen vragen als ‘Waar doe ik het voor?’, ‘Wat vind ik écht belangrijk in mijn leven?’ of ‘Is dit alles?’. Mensen voelen zich van binnen leeg, omdat de zingeving in werk en of leven ontbreekt.
Het zingevingsniveau in stress en burn-out coaching vraagt om diepgaande reflectie op persoonlijke waarden en drijfveren, persoonlijke missie en visie. Op het zingevingsniveau help je de coachee om weer contact te maken met zijn passie, en weer ‘zin’ te geven aan zijn werk en leven. Het vuur van zijn eigen bezieling en inspiratie gaat dan weer branden.

Daadwerkelijke gedragsverandering (bovenstroom)
Het veranderen van gewoontepatronen in het omgaan met stress en het leven vanuit je bezieling vraagt ook om ander gedrag in de praktijk. Dit is de bovenstroom in stress en burn-out coaching. Hierbij kan het gaan om grenzen leren stellen, stoppen met het dragen van verantwoordelijkheden van anderen of bijvoorbeeld het uitspreken van je dromen, wensen of behoeften.
In stress en burn-out coaching kun je de coachee ondersteunen bij het effectief inzetten van nieuw gedrag in de praktijk, door dit nieuwe gedrag eerst te oefenen in een rollenspel. In het rollenspel speel je een concrete situatie uit die in de nabije toekomst gaat plaats vinden. Bijvoorbeeld: de coachee heeft de komende week een gesprek met zijn leidinggevende over een nieuw project en hij wil zijn leidinggevende gaan vertellen dat hij dat project alleen wil uitvoeren als er andere taken van hem worden overgenomen door anderen.
In het rollenspel oefen je met het gedrag dat de coachee lastig vindt, zoals duidelijk zijn over wat hij wel en niet wil, standvastig zijn, in verbinding met zichzelf en zijn leidinggevende blijven. De kans op een succesvol gesprek in de praktijk wordt hierdoor vele malen groter.

Andere plek in de omgeving (bovenstroom)
Het onderzoeken van de stress en burn-out klachten op de onderstroom maakt de coachee bewuster van zijn eigenheid en bezieling. Dit kan leiden tot het zoeken van een andere balans tussen werk en privé of tot een nieuwe stap in de loopbaan, en soms een grote loopbaanswitch. De veranderen van omgeving is onderdeel van de bovenstroom in stress en burn-out coaching.
Hierbij kun je gebruik maken van opdrachten en werkvormen uit de loopbaancoaching, zoals het onderzoeken van verschillende loopbaanperspectieven, het uitzetten van loopbaanstappen of het versterken van de persoonlijke presentatie op social media en in sollicitatiegesprekken. Als stress en burn-out coach werk je dan op het gedrag en omgevingsniveau van het Stermodel.

Wil je stress en burn-out coach worden?

Wanneer je coach wilt worden op het gebied van stress en burn-out kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de Post HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid. In deze praktijkgerichte coach opleiding krijg je het coachvak gedegen en diepgaand in de vingers door de vele oefensituaties. Je leert coachen op de bovenstroom en onderstroom en ontwikkelt je coachingscompetenties op Europees practitioner niveau.
Je wordt een erkend en allround coach, en kunt je specialiseren in stress en burn-out coaching.

Meer over Stress en burn-out coaching

Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor coachen? Lees dan:

• Coach worden, hoe doe je dat?
• Coach worden: durf jij op avontuur te gaan?
• Coach Worden? Welke 8 Competenties moet ik Ontwikkelen?

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.

Toolbox voor coaches, trainer en teamcoaches

Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:

• Toolbox Werkvormen Coaching
• Toolbox Opbouw Coaching
• Toolbox Loopbaancoaching

Opleidingen over Stress en burn-out coaching

Zoek je een opleiding waarin je meer leert over Stress en burn-out coaching? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:

• Post HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid
• Cursus Praktische Coachingsvaardigheden