De term proactiviteit is geïntroduceerd door Stephen Covey in zijn bestseller ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’. Inmiddels is het binnen organisaties een veel gebruikte term, waar doorgaans onder wordt verstaan: initiatief nemen, in actie komen. De oorspronkelijke betekenis is echter breder en complexer.
Proactief handelen betekent dat je verantwoordelijkheid neemt en draagt voor je eigen gedrag. Reageren vanuit kernwaarden is daarbij belangrijk.
Proactiviteit is vaak het lastigst als je moet reageren op het initiatief van de ander. Dit initiatief kan verschillende gevoelens bij je oproepen, bijvoorbeeld blij, enthousiast of juist boos, geïrriteerd of teleurgesteld.
Wanneer je reageert vanuit je (heftige) emoties handel je reactief. De kunst is om in dergelijke situaties vanuit je waarden te handelen: dan ben je proactief.
Makkelijk gezegd, echter soms een uitdaging om in de dagelijkse praktijk op de mat te leggen.
Versterk je proactiviteit en leer handelen vanuit je waarden
Leer je kernwaarden en je 'rode knoppen' kennen. Onderzoek je emoties en doorbreek je patronen!
Reactieve mensen reageren zonder nadenken op een ander. Als je in een lastige situatie je hoofd en je hart er niet bijhoudt, betekent dit al snel dat je reageert ‘vanuit je onderbuik’. Je voelt je emotioneel geraakt door de ander; deze gevoelige snaar noem ik jouw ‘rode knop’.
Zicht hebben op je eigen rode knoppen kan helpen om je niet door je emoties te laten leiden. Aan de hand van de karakterstructuren uit de bio-energetica (een lichaamsgerichte therapiestroming ontwikkeld door Alexander Lowen) kunnen vijf basale rode knoppen onderscheiden:
Een kernwaarde is iets wat je heel belangrijk vindt in je leven. Het drijft je van binnenuit en inspireert je.
Als je handelt vanuit jouw kernwaarden voel je je ook een paar dagen later nog heel tevreden over je handelen. Je staat achter de keuzes die je hebt gemaakt en de manier waarop je hierover hebt gecommuniceerd.
Wanneer je weet welke 3 tot 5 kernwaarden belangrijk voor je zijn, kun je je deze gemakkelijker herinneren in een lastige gesprekssituatie.
Je hebt ze als het ware bij de hand en bent je bewuster van je handelingskeuze: laat je je leiden door je emoties of kies je het pad van je kernwaarden?
Niemand handelt altijd voor de volle 100% vanuit zijn kernwaarden. Sterker nog: hoe meer je erop gaat letten, hoe meer je je ervan bewust zult raken in hoeveel situaties je niet (helemaal) proactief reageert.
Jouw handelen zal dan doorgaans ook niet de impact hebben, die het zou kunnen hebben.
Zelfreflectie, je patronen onderzoeken en doorbreken is de uitdaging die elke lastige gesprekssituatie van jou vraagt. Een vaak confronterende weg die persoonlijke ontwikkeling heet.
Soms kun je hierin alleen stappen zetten, maar vaak is ondersteuning wenselijk; van collega’s, leidinggevenden, een trainer tijdens een training of coach.
Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor Communicatie / persoonlijk leiderschap? Lees dan:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.
Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:
Zoek je een opleiding waarin je meer leert over Communicatie / persoonlijk leiderschap? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:
Iemand die proactief handelt legt het beginpunt van zijn handelen bij zichzelf en laat zich hierbij leiden door…
In zijn boek ‘Diepgaande verandering’ introduceert Robert Quinn het begrip ‘langzaam sterven’. Langzaam sterven is de consequentie als…
Met onze erkende opleiding tot coach EQA practitioner XL krijg je het coachvak gedegen in de vingers en…
Het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus is een bruikbaar analyse- en werkmodel voor trainers en coaches. In dit…
Praat mee