Bezieling in de praktijk
Inspirerende werkvormen en een theoretisch kader voor trainers.
Trainerstool in Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties, 2017 – nr 1
Wanneer je bezieling tot uiting komt in je dagelijks handelen, heb je plezier in wat je doet en heb je een enthousiasmerend en inspirerend effect op de mensen in je omgeving. Toch lukt het ons doorgaans niet om 7 dagen per week, 24 uur per dag vol bezieling aan het werk te zijn. Soms vragen we ons af ‘waar we het eigenlijk voor doen’, een andere keer raken we flink geïrriteerd door het gedrag van anderen, en op een ander moment komen onze goede intenties niet tot uiting in het gedrag dat anderen van ons zien.
In deze trainerstool vind je een aantal werkvormen om met deze thematiek aan de slag te gaan in je trainingen en een bruikbaar theoretisch kader.
Het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus
Voor bovenstaande thematiek kun je het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus als theoretisch kader gebruiken. Wanneer het een deelnemer lukt om zijn bezieling vorm te geven in zijn handelen, reiken de stralen van de Ster tot in de omgeving. Maar er zijn ook stralen die belemmeringen tegen komen in de vorm van belemmerende overtuigingen (mentaal), emoties of fysieke spanningen, waardoor de deelnemer het contact met zijn bezieling kwijt raakt. Het kan ook dat de deelnemer competenties mist om zijn bezieling tot uiting te brengen in effectief gedrag. Voor de mensen in zijn omgeving is zijn bezieling dan niet zichtbaar of voelbaar.
Het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus
Reactief of proactief handelen
Een van de aspecten van het zingevingniveau zijn je persoonlijke waarden. Wanneer je handelt vanuit je waarden, handel je in de termen van Stephen Covey ‘proactief’. Uit bovenstaande moge duidelijk zijn dat we lang niet altijd proactief handelen. Covey beschrijft ‘reactief gedrag’ als handelen vanuit je emoties.
De kunst is om je eigen reactiviteit onder ogen te zien, je patronen te onderzoeken en te leren hoe je het contact met je waarden kunt herstellen.
Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid
Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling
NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!
Ik geef je een aantal werkvormen die je in dit proces tijdens je trainingen kunt inzetten. Belangrijk hierbij is om je te realiseren dat je met deze thematiek een wezenlijk persoonlijk ontwikkelingsproces van je deelnemers raakt. Dit vraagt om vertragen, zodat de deelnemers ‘naar binnen kunnen gaan’, kunnen reflecteren op zichzelf en zich bewust kunnen worden van hun patronen. Van hieruit werk je weer ‘naar buiten’, naar proactief gedrag dat effectiever is in de omgeving.
Spelen met waarden
Bewustworden van eigen waarden is vaak een fijne, positieve start van het persoonlijke proces. Een speelse werkvorm hierbij is het ‘Waarden- en normenspel’ van Peter Gerrickens.
Per 2-tal krijgen de deelnemers een spel waardenkaarten, en ondersteunen elkaar bij het kiezen van 4 tot 5 persoonlijke kernwaarden. Zorg ervoor dat de deelnemers hun kernwaarden vanuit hun hart kiezen, en niet vanuit hun hoofd.
Herkennen van eigen reactiviteit
De volgende stap vraagt om verdere rust en verstilling. Vraag de deelnemers naar een praktijksituatie waar ze achteraf spijt hadden van hun eigen handelswijze, of waarin ze zich emotioneel geraakt, geïrriteerd of onzeker voelden.
Oefening in 2-tallen: Persoon A schrijft zijn kernwaarden op afzonderlijke A4tjes en legt deze om zich heen. Persoon B begeleidt A om achtereenvolgens op elke kernwaarde te gaan staan, hier de rust en tijd te nemen om te voelen in hoeverre hij deze kernwaarde heeft nageleefd in de betreffende praktijksituatie. Sluit af met: welke van je waarden komt het meest in de knel?
Patronen bewustworden
Gebruik de vragen van de ontwikkelingsniveaus van het Stermodel om deelnemers bewuster te maken van hun reactieve patroon tijdens de ingebrachte praktijksituatie:
- Wat deed je precies? Wat was je (non-verbale) gedrag dat zichtbaar was voor anderen?
- Hoe reageerde(n) de ander(en) op je gedrag?
- Wat dacht je in deze situatie? En welke gedachte beïnvloedde met name je gedrag?
- Hoe voelde je je? Geef je overheersende gevoel weer in één woord.
- Wat nam je waar in je lichaam? Ontstond er ergens spanning?
Wat is een belangrijk intern signaal waaraan je kunt herkennen dat je reactief geworden bent?
Proactief gedrag verbeelden
Neem de deelnemers mee in een visualisatie, waarin ze zich voorstellen dat ze in de betreffende praktijksituatie voor de volle 100 procent handelen vanuit hun kernwaarden. Moedig ze aan om zich dit helemaal voor te stellen, ondanks belemmerende gedachten die hierbij wellicht opkomen.
Aan het eind van de visualisatie kun je ze vragen om een symbool te laten opkomen bij dit proactieve gedrag. Het symbool kan later getekend worden, en een hulpbron zijn bij het proactief (blijven) handelen.
Van reactief naar proactief gedrag
Hoe verdiepend een persoonlijk procesthema ook is, uiteindelijk ben je uit op effectief gedrag in de praktijk. De deelnemers hebben ondersteuning en praktische handvatten nodig om hun persoonlijke inzichten ook daadwerkelijk vorm te geven in proactief handelen. Rollenspelen en het werken met eigen lastige praktijksituaties zijn hierbij een zeer bruikbare werkvorm.
De trainerspraktijk
Proactiviteit is een dankbaar trainingsthema in trainingen als persoonlijk leiderschap en teamsamenwerking, waarbij wezenlijke patronen op tafel komen. Het thema vraagt om persoonlijke verdieping, zowel van de trainer als van de deelnemers. Vanuit de verdieping is een stap naar praktisch handelen gewenst, zodat de persoonlijke inzichten handen en voeten krijgen in de praktijk.
Ik wens je een waardenvolle, proactieve training toe!
Referenties
- Blankestijn, S. (2012). Communiceren met ziel en zakelijkheid. Amsterdam: Uitgeverij Boom/Nelissen.
- Gerrickens, P., Verstege, M., Dun, Z. van. Waarden- en normenspel.
Silvia Blankestijn studeerde voorlichtingskunde aan de Landbouw Universiteit en volgende haar trainersopleiding bij Frank Oomkes. Zij heeft ruim 30 jaar ervaring als trainer, opleider, coach en Gestalttherapeut. Binnen haar bureau Blankestijn & Partners geeft ze diverse opleidingen in Trainen met ziel en zakelijkheid en Coachen met ziel en zakelijkheid. www.BPopleidingen.nl
Meer leren?
- Post-HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid
- Opleiding Loopbaancoaching met Ziel en Zakelijkheid
- Opleiding Systemisch Loopbaancoach
Wil je een keer vrijblijvend kennismaken? Kom dan naar onze gratis kennismakingworkshop Coachen met het Stermodel.