Werkvormen Transactionele Analyse voor trainingen 3: Mindset en OK-kwadrant

Het OK-kwadrant van de Transactionele Analyse beschrijft vier basisovertuigingen van waaruit je in het leven kunt staan. Je kunt het OK-kwadrant heel goed in je training gebruiken voor het onderzoeken van de basisovertuiging die ineffectieve gedragspatronen van deelnemers beïnvloedt.
In dit artikel vind je 3 TA-werkvormen die je in je trainingen kunt inzetten voor het werken met mentale overtuigingen vanuit het OK-kwadrant.

Het OK-kwadrant van Transactionele Analyse

Overtuigingen hebben grote invloed op het gedrag dat iemand inzet. Overtuigingen bepalen de manier waarop we naar onszelf, naar anderen en naar onze omgeving kijken. Het zijn als het ware ‘vensters’ waardoor je naar binnen of naar buiten kijkt, en die je gedrag beïnvloeden.

Binnen Transactionele Analyse worden vier basisovertuigingen onderscheiden; vier vensters waardoor je naar jezelf, anderen en je omgeving kunt kijken. Deze vier vensters worden ook wel levensposities genoemd; manieren waarop je in het leven staat. De vier levensposities zijn:

• Ik ben ok, jij bent niet ok.
• Ik ben niet ok, jij bent ok.
• Ik ben niet ok, jij bent niet ok.
• Ik ben ok, jij bent ok.

Deze vier basisovertuigingen worden overzichtelijk weergegeven in het OK-kwadrant. Het OK-kwadrant bestaat uit een horizontale as met als uiteinden ‘Ik ben ok’ en ‘Ik ben niet ok’, en een verticale as met als uiteindelijk ‘Jij bent ok’ en ‘Jij bent niet ok’.

Het OK-kwadrant in trainingen
In trainingen kun je het OK kwadrant inzetten om de deelnemers diepgaand stil te laten staan bij de basis-overtuiging die hun communicatie, persoonlijke effectiviteit en leiderschap beïnvloedt. Daarmee is het OK kwadrant geschikt voor trainingen waarin de onderstroom van de persoonlijke, professionele en/of leiderschapsontwikkeling stevig op de kaart staat. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om trainingen op het gebied van werkgeluk en duurzame inzetbaarheid, persoonlijk leiderschap, conflicthantering, persoonlijke effectiviteit, leiderschap of management development trajecten.
Je kunt het OK-kwadrant in je training heel goed combineren met het onderzoeken van de communicatiepatronen in de Dramadriehoek. Zie bijvoorbeeld de werkvorm Werkvorm Overtuigingen en ineffectieve communicatiepatronen’ in het artikel Werkvormen Transactionele Analyse voor trainingen 4: Communicatiepatronen in de Dramadriehoek.

Opleiding Transactionele Analyse

Verdiepende vervolgopleiding voor trainers en coaches

Inzicht in de kern van TA, krachtige TA-thema’s leren begeleiden in je training of coaching, toolbox met TA werkvormen.

Bekijk de TA-Opleiding

Transactionele Analyse en de boven- en onderstroom in trainingen
Je kunt de modellen van Transactionele Analyse bijvoorbeeld inzetten in trainingen op het gebied van communicatieve vaardigheden, leiderschapsontwikkeling, persoonlijke effectiviteit, managementvaardigheden of duurzame inzetbaarheid. Met Transactionele Analyse kunt je zowel trainen op de bovenstroom als op de onderstroom van persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Op de bovenstroom richt je je op het inzichtelijk maken van (in)effectieve gedragspatronen, en oefen je met het inzetten van effectief gedrag. Op de onderstroom onderzoeken de deelnemers hun patronen die ze belemmeren om dit effectieve gedrag daadwerkelijk in te zetten in de praktijk. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om overtuigingen die het huidige gedrag in stand houden.
Ben je benieuwd naar nog meer TA-werkvormen voor je trainingen? Lees dan ook Werkvormen Transactionele Analyse voor trainingen 1: De egoposities in communicatie en Werkvormen Transactionele Analyse voor trainingen 2: Transacties in communicatie. 

Werkvorm Demonstratie OK-kwadrant

Doel van de werkvorm in je training
De deelnemers hebben kennis en inzicht in het OK-kwadrant en zijn zich bewust van de impact van hun mentale overtuigingen op gedrag en communicatie.

Werkwijze tijdens de training
Leg het OK-kwadrant door middel van vier grondplaten op de grond. Op de vier grondplaten (A4-tjes) schrijf je de vier overtuigingen van het OK-kwadrant.
Demonstreer de vier vensters van het OK-kwadrant door er achtereenvolgens op te gaan staan, en vier keer op dezelfde situatie te reageren. Wees er alert op dat je bij elk venster eerst stevig verbinding maakt met de betreffende overtuiging (onderstroom) en dat je je non-verbale communicatie (bovenstroom) hierop aanpast. Pas daarna communiceer je verbaal (bovenstroom).
Nodig de deelnemers na elk venster uit om bij zichzelf waar te nemen wat jouw communicatie bij ze opriep: welk gevoel (onderstroom), welke gedachte (onderstroom), welke lichamelijke reactie (onderstroom), welke neiging om te doen (bovenstroom)?

Nabespreking in de groep
Inventariseer per overtuiging van het OK-kwadrant de reacties die jouw gedrag opriep. Label de reacties van de deelnemers aan onderstroom en bovenstroom.
Maak al doende duidelijk hoeveel impact een overtuiging (onderstroom) heeft op je gedrag (bovenstroom).

Werkvorm Eigen mindset onderzoeken met TA OK-kwadrant

Doel van de werkvorm in je training
De deelnemers zijn zich bewust van hun eigen basis-overtuiging binnen het OK-kwadrant.

Werkwijze tijdens de training
De deelnemers zoeken een plek in de zaal waar ze gaan staan met het OK-venster voor zich middels grondplaten.
Vraag ze om op de grondplaat ‘Ik ben ok, jij bent niet ok’ te gaan staan en geef korte aanwijzingen om deze overtuiging helemaal in zich op te nemen. Maak ze ook bewust van hun non-verbale communicatie en geef aanwijzingen voor de non-verbale communicatie die bij de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent niet ok’ hoort.
Vraag de deelnemers vervolgens in welke mate ze deze overtuiging en non-verbale communicatie bij zichzelf herkennen.
Herhaal dit ook met de overtuigingen ‘Ik ben niet ok, jij bent ok’ en ‘Ik ben niet ok, jij bent niet ok’ van het OK kwadrant.

Nabespreking in de groep
Welke overtuiging herken je het meest bij jezelf?
En eventueel: Welke egopositie neem je hierdoor vaak in?

Werkvorm Reset je mindset met het OK kwadrant

Doel van de werkvorm in je training
De deelnemers versterken de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ in zichzelf, zodat ze in de praktijk gemakkelijker vanuit deze overtuiging kunnen handelen.

Werkwijze tijdens de training
De deelnemers gaan weer in de zaal voor het OK kwadrant staan.

• ‘Ik ben ok, jij bent ok’
  Vraag de deelnemers om op de grondplaat van de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ te gaan staan.
  Geef korte aanwijzingen om deze overtuiging helemaal in zich op te nemen.
  Vraag de deelnemers wat deze overtuiging emotioneel en fysiek bij ze oproept, en geef ze de tijd om waar te nemen bij zichzelf.
  Geef ze vervolgens aanwijzingen voor de non-verbale communicatie die bij de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ hoort, zodat ze zich hier nog verder mee verbinden.

• Van basisovertuiging naar ‘Ik ben ok, jij bent ok’
  Vraag de deelnemers om op het venster te gaan staan van hun basisovertuiging, en hier mentaal en in hun non-verbale communicatie voluit verbinding mee te maken.
  Vraag de deelnemers vervolgens om heel langzaam en bewust te verplaatsen naar het venster ‘Ik ben ok, jij bent ok’, zodat ze kunnen waarnemen wat er in hun lijf verandert.
  Eventueel kunnen ze de beweging nog 1 of 2 keer herhalen, zodat ze de verandering in hun lichaam goed kunnen herkennen.
  Op deze manier hebben ze een fysieke hulpbron bij het resetten van hun mindset naar ‘Ik ben ok, jij bent ok’.

• Uitwisselen in 2-tallen
  De deelnemers wisselen in 2-tallen uit:

• • Wat riep de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ fysiek en emotioneel bij je op?
  • Welke veranderingen heb je waargenomen in je lijf bij de beweging van je basis-overtuiging naar ‘Ik ben ok, jij bent ok’?
  • Wat helpt je fysiek met name om voluit vanuit de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ aanwezig te zijn?

Nabespreking in de groep
Uitwisselen: Wat helpt je fysiek met name om voluit vanuit de overtuiging ‘Ik ben ok, jij bent ok’ aanwezig te zijn?

Meer leren over hoe je Transactionele Analyse succesvol inzet in je training?

In de Opleiding Transactionele Analyse voor Trainers en Coaches

• Krijg je inzicht in krachtige TA- thema’s, die je goed kunt gebruiken in je trainingen
• Oefen je met het vakbekwaam begeleiden van divers palet aan TA-werkvormen
• Leer je werkvormen die je direct kunt inzetten in je vaardigheidstrainingen, trainingen persoonlijke ontwikkeling of leiderschapstrainingen
• Vergroot je je eigen impact als trainer met behulp van krachtige principes vanuit de Transactionele Analyse.

Wil je het trainersvak gedegen en diepgaand in de vingers krijgen? Bekijk dan de NOBTRA erkende Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid.

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis kennismakingsworkshops Coachen met het Stermodel of Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers en coaches

• Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht van alle methodieken voor coaches
• Overzicht van alle methodieken voor trainers

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.