Coachen vanuit kernwaarden

Het mooie van kernwaarden is dat ze een prachtige ingang bieden om het zingevingniveau te verbinden met concreet gedrag in de praktijk, bijvoorbeeld bij de keuze van een baan of bij het vergroten van proactief gedrag.
Zo kun je van coachen vanuit kernwaarden op alle zes ontwikkelingsniveaus van het Stermodel. Dit artikel is geïnspireerd op een paragraaf in mijn boek ‘Impact als trainer’.

Waarden of normen?

Waarden worden vaak verward met normen.

Normen zijn gericht op hoe je je behoort te gedragen, en zijn van buitenaf opgelegd. Sommige normen heb je zo vaak van anderen gehoord, bijvoorbeeld van je ouders, dat je ze inmiddels ook tegen jezelf zegt: ‘Ik moet …’.

Kernwaarden komen van binnenuit, vanuit je kern, je hart of je ziel, en zijn geheel anders van toon: ‘Ik vind het belangrijk …’ Persoonlijke kernwaarden gaan over wat jij werkelijk belangrijk vindt in het leven.

Coachen vanuit kernwaarden

Je kunt coachen vanuit kernwaarden op het gebied van:

• persoonlijke ontwikkeling
• loopbaan ontwikkeling
• teamontwikkeling
• organisatieontwikkeling.

Daarbij kun je de volgende stappen in het coachingsproces onderscheiden:

1. Ont-dekken van eigen kernwaarden
2. Doorgronden van eigen kernwaarden
3. Kernwaarden in de praktijk brengen

Hieronder gaan we wat dieper in op deze stappen.

Stap 1: Ont-dekken van eigen kernwaarden

De eerste stap in het coachen vanuit kernwaarden is dat de coachee zich bewust wordt wat hij werkelijk belangrijk vindt in zijn werk en in zijn leven.

Daarmee gaat hij in veel gevallen her-ontdekken wat hij diep van binnen eigenlijk al weet: hij gaat zijn kernwaarden ont-dekken. Uiteindelijk resulteert deze stap in het concreet benoemen van drie tot vijf kernwaarden.

Je kunt deze stap onder andere initiëren met de onderstaande werkvormen:

Werkvorm: Ervaringsverhalen

Bij de ervaringsverhalen kun je vragen naar een ervaring die in positieve zin is bijgebleven doordat de coachee diep tevreden is over zijn gekozen gedrag, of die juist in negatieve zin is bijgebleven doordat hij iets gedaan heeft waar hij eigenlijk niet achterstond.

Werkvorm: Waarden en normenspel

Bij het kaartspel kun je bijvoorbeeld gebruik maken van het ‘Waarden en normenspel’ van Peter Gerrickens. Dit biedt een speelse, eenvoudige en laagdrempelige werkwijze om met een wezenlijk thema aan de slag te zijn.

Stap 2: Doorgronden van eigen kernwaarden

Wanneer mensen weten wat hun kernwaarden zijn, is dit doorgaans vooral een mentaal bewustzijn.

Ze wéten het wel, maar realiseren het nog niet in elke cel in hun lijf. Terwijl je werkelijk belangrijke waarden van top tot teen kunt voelen in je lichaam.

Door de coachee uit te nodigen om voluit contact te maken met zijn kernwaarden en werkelijk te doorgronden wat deze waarden voor hem betekenen, kan hij in de praktijk bewuster handelen vanuit zijn waarden.

Je kunt deze coachingsstap meer of minder soft inzetten met de volgende werkvormen:

Werkvorm: Gesprek over daadwerkelijk gedrag

Ga met je coachee in gesprek over waar hij al handelt vanuit zijn kernwaarden en waar nog niet.

Werkvorm: Visualisatie

Laat de coachee visualiseren hoe hij zich idealiter zou gedragen als hij voluit vanuit zijn kernwaarden zou handelen.

Werkvorm: Fysiek doorvoelen

De coachee schrijft zijn kernwaarden op afzonderlijke A4-tjes, en legt deze om zich heen op de grond. Hij gaat achtereenvolgens op een verschillende A4-tjes staan en voelt fysiek en emotioneel wat de kernwaarde met hem doet.

Werkvorm: Persoonlijk statuut

Een inspirerende afsluiting van deze stap is het schrijven van een ‘Persoonlijk statuut’. De coachee beschrijft hoe hij vanuit zijn kernwaarden wil handelen en waar hij zich aan willen committeren. Een dergelijk statuut kan ook op team- of organisatieniveau geschreven worden.

Stap 3: Kernwaarden in de praktijk brengen

Wanneer de kernwaarden helder en voelbaar zijn, wordt het tijd om ze te koppelen aan de praktijk.

Deze werkvormen zijn van toepassing binnen loopbaancoaching:

Werkvorm: Loopbaanbewustzijn

Laat de coachee de functies die hij tot nu toe heeft gehad bekijken in het licht van zijn waarden: In hoeverre heeft hij zijn kernwaarden ingezet in de verschillende functies?
Welk inzicht geeft dit over zijn werkplezier, inspiratie en ambities?

Werkvorm: Loopbaankeuzes

De coachee kan mogelijke nieuwe functies of loopbaanpaden tegen het licht houden van zijn kernwaarden. Erg helpend bij het bepalen van loopbaanrichting of de keuze voor een concrete nieuwe baan.

Onderstaande werkvormen kunnen ingezet worden op het gebied van persoonlijke effectiviteit:

Werkvorm: Reactief gedrag

Vraag je coachee om een concrete praktijksituatie te bedenken waarin hij reactief (= vanuit zijn emotie) handelde. Laat de coachee zijn reactieve gedrag onderzoeken: Wat heeft hij gedaan en waardoor werd hij geraakt? Vanuit welke emotie heeft hij gehandeld en welke behoefte of waarde kwam er in de knel? En welke van zijn kernwaarden heeft hij in deze situatie ‘overtreden’?

Werkvorm: Proactief handelen

Om te komen tot proactief gedrag (= vanuit zijn kernwaarden) vraag je je coachee om te bedenken hoe hij zou handelen vanuit de kernwaarde die hij heeft ‘overtreden’.

Werkvorm: Rollenspel

Omdat bedenken wat je zou doen doorgaans makkelijker is dan het daadwerkelijk doen in de praktijk, raad ik je aan om het proactieve gedrag te oefenen in een rollenspel.

Meer over Coachen

Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor coachen? Lees dan:

• 5 Valkuilen met Tips voor een Coach Gesprek
• Aandacht voor emoties tijdens veranderingsprocessen
• Bewustwording Vergroten: Feedback en Vragen Stellen

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.

Toolbox voor coaches, trainer en teamcoaches

Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:

• Toolbox Coachingsmethodieken
• Toolbox Persoonlijke ontwikkeling voor coaches
• Toolbox Opbouw coaching

Opleidingen over Coachen

Zoek je een opleiding waarin je meer leert over coachen? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:

• Post-HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid
• Opleiding Loopbaancoaching met Ziel en Zakelijkheid
• Cursus Praktische Coachingsvaardigheden