Structuuropstelling Tetralemma met Voorbeeld in Loopbaancoaching

In dit artikel wordt de structuur van het Tetralemma uitgelegd, vind je aanwijzingen om de structuuropstelling Tetralemma te begeleiden, en wordt een voorbeeld gegeven van het Tetralemma in loopbaancoaching.
We neigen vaak naar het denken in dualiteiten; goed-slecht, ja-nee, zwart-wit. In onze keuze hebben we dan een dilemma van twee mogelijkheden. Het woord ‘dilemma’ betekent volgens Van Dale ‘een lastige keuze tussen twee onaangename zaken’; ‘di’ betekent twee.
In loopbaancoaching is het belangrijk dat de coachee (veel) meer mogelijkheden dan twee heeft. Het Tetralemma is hierbij een helpende methode. Bij een ‘tetralemma’ gaat het om een keuze tussen vier alternatieven; ‘tetra’ betekent vier.
Het Tetralemma komt uit de Indiase, Boeddhistische logica en is door Insa Sparrer en Matthias Varga von Kibéd omgezet naar een systemische structuuropstelling.

Doel van de structuuropstelling Het Tetralemma

Het doel van deze systemische structuuropstelling is om de keuzemogelijkheden en handelingsruimte van de coachee te verbreden ten opzichte van de twee keuzemogelijkheden van het dilemma.

Word Noloc erkend Loopbaancoach

En ook coach op Europees erkend Practitioner niveau

In onze Noloc erkende Post-HBO Loopbaancoach Opleiding leer je loopbaanontwikkeling begeleiden op de bovenstroom en de onderstroom en leer je coachen op Europees erkend Practitioner niveau.

Bekijk de Post-HBO Loopbaancoach Opleiding

De structuur van het Tetralemma; De vier (vijf) posities

Het Tetralemma bestaat uit vier of vijf keuze- of oplossingsmogelijkheden:

Positie 1: Het Ene (A)
Dit is de loopbaanoptie waar de coachee gemakkelijk naar tendeert, omdat deze het meest logisch, voor de hand liggend of de juiste keuze lijkt.

Positie 2: Het Andere (B)
Dit alternatief is de tegenpool van optie A. Dit is de loopbaanoptie die de coachee in eerste instantie niet de juiste keuze lijkt. De coachee denkt te moeten kiezen tussen optie A en optie B (dilemma).

Positie 3: Beide (C=A+B)
Bij deze positie ga je samen met de coachee op zoek naar mogelijkheden om optie A en optie B te combineren. Dit kan bijvoorbeeld een alternatief zijn waarbij de oorspronkelijke tegenstelling toch verenigbaar lijkt, of waarbij het ene en het andere elkaar aanvullen als Yin en Yang.

Positie 4: Geen van beide (D=(-A)+(-B))
Hier kijkt de coachee van een afstand , en bezint zich op vragen als

• Waarom geloof ik eigenlijk dat ik tussen deze twee opties moet kiezen?
• Waar gaat dit dilemma eigenlijk over?
• Welk voordeel heb ik – onbewust – bij dit keuzedilemma?

Het kan zijn dat de oplossing van de loopbaanvraag totaal ergens anders ligt of dat de coachee besluit om (nog) geen keuze te maken.

Positie 5: Niets van dit alles (E=X)
Deze positie vraagt van de coachee (en de coach) dat hij buiten zijn eigen denkkaders kijkt, vanuit een veelomvattender plek. Bij een diepgaand of complex loopbaanvraagstuk ligt de oplossing vaak in een geheel ander alternatief, dat het dilemma van optie A en optie B overstijgt. Er ontstaat dan een nieuwe werkelijkheid met een veel ruimer een veelomvattender perspectief. Hiervoor is vaak tijd en rust nodig om te komen tot diepe reflectie, van waaruit nieuwe loopbaanmogelijkheden zich kunnen ontvouwen.

In loopbaancoaching doorloop je het Tetralemma doorgaans tot en met positie 4. Dat geeft al heel veel verbreding van de keuze- en oplossingsmogelijkheden voor de loopbaanvraag.

De structuuropstelling Het Tetralemma

• Kies of je de Tetralemma-opstelling wilt doen met de vier posities of ook met de vijfde positie. Als je twijfelt kun je ook met vier posities beginnen en de vijfde positie later toevoegen.
• Maak vier of vijf vloerankers voor de vier of vijf posities van het Tetralemma

1. 1. Het ene: verwoord hier in steekwoorden het loopbaanscenario waar de coachee naar tendeert.
   2. Het andere: verwoord hier in steekwoorden het andere loopbaanscenario dat ook een optie voor de coachee zou kunnen zijn.

• Leg de vloerankers volgens de onderstaande structuur op de grond.

• De coachee gaat op het vloeranker van ‘Het Ene’ staan. Benoem nog een keer voor welk loopbaanscenario dit vloeranker staat. Geef de coachee de tijd om zich in gedachten te verbinden met dit loopbaanscenario en laat hem vervolgens met zijn aandacht naar zijn lijf gaan.
  Vraag de coachee wat hij op deze positie van het Tetralemma waarneemt in zijn lichaam en neem ondertussen als loopbaancoach ook waar wat je fysiek ziet (veranderen) bij de coachee.
  Vraag de coachee om uit te spreken wat hij fysiek en emotioneel bij zichzelf waarneemt. Vaak komen er ook spontane uitspraken over de ervaringen of inzichten op de betreffende positie.

• Herhaal dit bij de tweede positie in het Tetralemma ‘Het Andere’.
• Bij het vloeranker ‘Beide’ moedig je de coachee aan om te ervaren wat er hier bij hem opkomt. Hij mag zich laten verrassen. Vraag de coachee om oprecht verbinding te maken met deze positie van het Tetralemma en waar te nemen wat er fysiek en emotioneel bij hem gebeurt en neem ondertussen als loopbaancoach ook waar wat je fysiek ziet (veranderen) bij de coachee.
  Vraag de coachee om uit te spreken wat hij fysiek en emotioneel bij zichzelf waarneemt. Vaak komen er ook spontane uitspraken over de ervaringen of inzichten op de betreffende positie.

• Herhaal dit bij de vierde positie van het Tetralemma ‘Geen van beide’.
• Indien gewenst herhaal je deze werkwijze ook bij het vloeranker ‘Niets van dit alles’. Neem hiervoor uitgebreid de tijd. Soms is een meditatie helpend om tot diepe rust te komen waarin geheel nieuwe inzichten kunnen ontstaan.

Nabespreking van de structuuropstelling Het Tetralemma

Bij de nabespreking van de ervaringen in het Tetralemma kun je de volgende aandachtspunten gebruiken:

• Bespreek de ervaringen van de coachee bij de verschillende posities van het Tetralemma.
• Voeg je eigen waarnemingen van de fysieke veranderingen bij de coachee toe aan de informatie van de coachee. Vul aan of onderstreep belangrijke fysieke signalen.
• Bespreek met de coachee wat de informatie uit de structuuropstelling Het Tetralemma hem geeft voor zijn loopbaandilemma.
• Welke – voorlopige – conclusie komt er uit deze opstelling ten aanzien van het loopbaandilemma van de coachee?
• Wat moet nog verder onderzocht worden binnen de coaching? En wat vraagt om nader onderzoek in de praktijk (werk en/of privé)?

Voorbeeld structuuropstelling Het Tetralemma in loopbaancoaching

Een veel voorkomend basisdilemma in loopbaancoaching is: blijf ik in mijn huidige baan en maak ik er daar het beste van (positie 1: Het Ene) of zoek ik een nieuwe baan (positie 2: Het Andere). Het lijkt soms een patstelling tussen twee loopbaanscenario’s, omdat de coachee over beide niet enthousiast genoeg is.
Marco werkt 4 jaar als webdesigner bij een groot IT-bedrijf. Hij is na zijn stage als junior webdesigner begonnen en inmiddels gegroeid naar mediorniveau. Hij geniet van de leuke en uitdagende opdrachten waar hij aan mee kan werken omdat het een groot bedrijf is. Bovendien leert hij hier veel van, waardoor hij groeit in zijn professionele ontwikkeling. De organisatie heeft de salarissen echter al een paar jaar niet of weinig verhoogd, waardoor hij niet meer betaald wordt voor de groei en ontwikkeling die hij heeft doorgemaakt. Hierdoor stijgt zijn onvrede over zijn huidige baan.
De loopbaancoach doet de structuuropstelling Het Tetralemma met Marco.

Positie 1: Het Ene
Marco gaat op het vloeranker van Het Ene (positie 1) staan. Dit is de positie waarin Marco bij het grote IT-bedrijf blijft werken. Marco neemt de tijd om te voelen hoe dat voor hem is. Hij begint te lachen en bewegen, en kijkt de loopbaancoach energiek en sprankelend aan. ‘Ik heb hier nog veel kansen om te groeien, en dat vind ik echt ontzettend leuk.’ En dan betrekt zijn gezicht wat. ‘Maar het is wel zuur dat ik niet eerlijk betaald wordt voor wat ik doe. Het zet echt een domper om mijn plezier.’

Positie 2: Het Andere
Marco gaat op het vloeranker van Het Andere (positie 2) staan. Dit is de positie waarin Marco een andere baan gaat zoeken. Marco ademt een paar keer diep in en uit, en stelt zich voor dat hij weggaat bij het bedrijf waar hij nu werkt. Hij heeft een matte uitstraling en blijft wat onwennig op het vloeranker staan. ‘Ik kan op andere plekken echt flink meer verdienen, maar met mijn huidige ervaring kom ik op een baan terecht waar ik steeds hetzelfde kunstje moet doen. Daar wordt ik echt helemaal niet blij van.’

Positie 3: Beide
Marco staat op het vloeranker Beide (positie 3). Hij heeft wat langer de tijd nodig om zich te verbinden met deze positie in het Tetralemma. Maar dan begint hij helemaal te stralen. Zijn lijf wil bewegen en hij kan bijna niet op het vloeranker blijven staan. ‘Dat is natuurlijk het ei van Columbus’ vertelt hij enthousiast aan zijn loopbaancoach. ‘Over een half jaar word ik waarschijnlijk senior, en als senior heb ik veel meer kans op leuke banen bij andere bedrijven. Dan moet ik natuurlijk nog wel een tijdje als senior in dit bedrijf blijven werken, maar daar leer ik nog veel van. En dan zoek ik over 1,5 jaar een baan die leuk en uitdagend is én een eerlijk salaris betaalt.’

Positie 4: Geen van beide
Tenslotte gaat Marco op het vloeranker Geen van beide (positie 4) staan. Zijn energie zakt bijna per direct tot een nulpunt. Zijn schouders hangen naar voren, en er zit geen enkele beweging in zijn lijf. Hij kijkt de loopbaancoach aan zonder enige sprankeling in zijn ogen en zegt ‘Ik word hier helemaal niet blij. Ik wil echt als webdesigner en in loondienst werken.’

Positie 5: Niets van dit alles
Deze positie heeft de loopbaancoach niet toegevoegd, omdat er genoeg informatie uit positie één tot en met vier is gekomen.

Nabespreking
De loopbaancoach bespreekt per positie de informatie uit de opstelling Het Tetralemma met de coachee. De informatie van het lichaam die de coachee en ook de coach hebben waargenomen wordt hierbij als ingang gebruikt. Daarnaast wordt in de nabespreking (meer) woorden gegeven aan de informatie uit de opstelling.
Sommige informatie dient in de praktijk nog nader te worden onderzocht of geeft aanleiding tot verdere coaching, zoals bijvoorbeeld het marktonderzoek naar de mogelijkheden bij andere bedrijven.

Ontwikkelingspunt voor de loopbaancoach

Verbreed de keuzemogelijkheden en handelingsruimte van je coachee ten opzichte van de twee keuzemogelijkheden van een dilemma.

Meer leren?
Wil je leren hoe je een loopbaancoaching traject opbouwt en professioneel begeleidt? Ontwikkel dan je coachingscompetenties op Europees NOBCO EQA practitioner niveau, en leer coachen op de bovenstroom en onderstroom van een loopbaanvraag in de opleiding

• Post-HBO Opleiding Loopbaancoaching met Ziel en Zakelijkheid
  Vakopleiding tot professioneel loopbaancoach waarin je leert werken op de boven- en onderstroom van loopbaanvragen. Noloc en NOBCO erkend, je wordt Loopbaancoach én Coach!
• Post-HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid
  Opleiding tot professioneel coach op boven- en onderstroom van persoonlijke ontwikkeling. NOBCO – EMCC erkend op EQA Practitioner niveau.
  
• Opleiding Systemisch Loopbaancoach
  Vervolgopleiding voor coaches en loopbaancoaches waarin we systemisch werken verbinden met bestaande loopbaankaders en loopbaancoaching methodieken. Verdiep je persoonlijke en professionele impact als loopbaancoach.

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Coachen en met het Stermodel.

Meer tools voor coaches, trainers en teamcoaches

• Toolbox voor coaches, trainers en teamcoaches
• Overzicht van alle Loopbaancoaching
• Overzicht Werkvormen Coaching
• Overzicht Coaching Methodieken
• Overzicht Persoonlijke Ontwikkeling Coaches

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.