In dit blog legt Silvia uit hoe je een impactvol teamtraining programma ontwerpt waarin de teamleden leren hoe ze deze samenwerkingsvaardigheid effectief inzetten in de teamsamenwerking.
In teamcoaching komt het regelmatig voor dat het team een samenwerkingsvaardigheid onvoldoende in de vingers heeft. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om vaardigheden als hulp vragen, feedback geven, open vragen stellen, communiceren over gevoelens of open onderhandelen.
In dit blog leg ik je uit hoe je een impactvol teamtraining programma ontwerpt, waarin de teamleden leren hoe ze deze samenwerkingsvaardigheid effectief inzetten in de teamsamenwerking.
Wanneer je in de teamcoaching aan de slag gaat met het inoefenen van een samenwerkingsvaardigheid, krijgt dit onderdeel van je teamcoaching het karakter van een teamtraining. In M2-teams, teams die in de tweede fase van teamontwikkeling zitten, is dit veelvuldig aan de orde. De teamtraining richt zich op de bovenstroom van de teamcoaching. Gekoppeld aan het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus onderscheid ik de bovenstroom en onderstroom in teamontwikkeling.
De bovenstroom in de teamsamenwerking
De bovenstroom bestaat binnen het Stermodel uit het gedrag en omgevingsniveau. Het gaat hierbij om
De onderstroom in de teamsamenwerking
In het Stermodel bestaat de onderstroom uit het mentale, emotionele, fysieke en zingevingsniveau. Het gaat hierbij om
Dit blog is gericht op het inoefenen van samenwerkingsvaardigheden en daarmee op de bovenstroom van teamsamenwerking; het gedrag en omgevingsniveau.
Figuur: Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus
Om de samenwerkingsvaardigheid tijdens de teamcoaching op zo’n manier in te oefenen dat het team deze vaardigheid ook écht in de praktijk gaat inzetten, is de leercirkel van Trainen met Impact een behulpzaam model. Deze leercirkel bestaat uit vier leerstappen: Bewustwording, Kennis, Empowerment en Praktijk, en is geïnspireerd op de leercirkel van Kolb.
Figuur: De Leercirkel van Trainen met Impact
Wanneer je in je teamcoaching de hele leercirkel doorloopt met betrekking tot de samenwerkingsvaardigheid, hebben de teamleden
In de meeste teamcoachingsprogramma’s ontbreken één of meerdere stappen in de leercirkel van Trainen met Impact, waardoor het programma zijn impact mist en de daadwerkelijke gedragsverandering uitblijft.
Met name de leerstap van empowerment ontbreekt in veel (team)trainingsprogramma’s. Dit is de leerstap waar je ter plekke aan de slag gaat met het inoefenen van een vaardigheid. Ik noem dit coachend (team)trainen, omdat je de teamleden echt bij de hand moet nemen bij het vaardiger worden. Ze hebben jouw coachende hulp nodig om de samenwerkingsvaardigheid in de vingers te krijgen.
Bij de samenwerkingsvaardigheid feedback geven kan het bij deze leerstap gaan om één of twee stappen van de zes stappen van feedback geven. In de regel gaat het dan om stap 1: Concrete waarneming benoemen en soms ook stap 3: Effect van gedrag ander op jezelf benoemen, al dan niet gericht op het benoemen van eigen gevoelens.
In de empowerment leerstap kan gaan om korte oefeningen van 20 tot 30 minuten. Zo kun je bij stap 1 van feedback geven bijvoorbeeld de werkvorm Waarnemen en interpreteren op YouTube gebruiken.
Kernachtig interveniëren in team- en organisatiedynamiek
Leer jezelf als belangrijkste coachingsinstrument in zetten en vergroot je je systemische interventiekunde.
Je kunt je teamtraining-programma starten bij elke gewenste leerstap, als je vervolgens maar alle stappen van de leercirkel van Trainen met Impact doorloopt. Het startpunt in de leercirkel bepaal je aan de hand van de leerstijl van de teamleden en de dynamiek in je teamcoaching programma.
Hierbij is het belangrijk om je als teamtrainer bewust te zijn van je eigen voorkeur-startpunt, doorgaans gekoppeld aan je eigen leerstijl. Zorg dat je flexibel bent om het startpunt van de leercirkel van Trainen met Impact af te stemmen op de leerbehoeften van de teamleden.
Wanneer je een langer teamcoaching traject begeleidt is het aan te raden om te variëren in het startpunt van de leercirkel. Bij elk dagdeel een zelfde basisopbouw kan dan saai worden. Variatie in het startpunt maakt je teamcoaching afwisselend en blijft de teamleden uitdagen. Zorg er wel voor dat je het startpunt van de eerste leercirkel van de teamcoaching afstemt op de leerstijl van de teamleden.
Hieronder geef ik je inzicht in het ontwerpen van een teamtraining vanuit de verschillende startpunten in de leercirkel van Trainen met Impact.
In een ‘standaard’ trainingsprogramma start je bij de leerstap Kennis. De meeste teamleden kunnen vrij gemakkelijk mee in dit teamtraining-ontwerp, omdat de start aansluit bij een veel gebruikte manier van leren in het onderwijs.
Bij dit startpunt neem je de teamleden gestructureerd mee in
Een aandachtspunt bij het starten bij de leerstap Kennis is het eigenaarschap van de teamleden. Een duidelijke contractering op de doelen van de teamcoaching is hierbij essentieel. De teamleden zijn dan gecommitteerd aan het thema, omdat ze zelf bewust zijn dat deze samenwerkingsvaardigheid voor hen van belang is. Daarmee is er in het voortraject dus al een wezenlijke leerstap gezet in Bewustwording.
Wanneer je de Leercirkel van Trainen met Impact start met de leerstap Bewustwording neem je het team mee naar waar ze in de samenwerking onbewust onbekwaam zijn. Hierdoor worden ze bewust onbekwaam en gemotiveerd om te leren. Tijdens de vervolgstappen in het teamtraining programma worden de teamleden (een stukje) bekwamer in het inzetten van de samenwerkingsvaardigheid, waardoor de teamsamenwerking verbetert.
De leerstappen zien er dan als volgt uit:
De teamleden nemen hun patronen in de samenwerking automatisch mee naar de teamcoaching. In teamcoaching werk je daarom veelvuldig in het hier-en-nu. Dit houdt in dat je belangrijke patronen in de teamsamenwerking ter plekke, in het hier-en-nu, bespreekbaar maakt. Je begint dan bij de leerstap Praktijk.
Wanneer je het intrainen van een samenwerkingsvaardigheid start bij de leerstap Praktijk in de Leercirkel van Trainen met Impact doorloop je de leercirkel 1 ½ keer! Dat ziet er als volgt uit:
En eventueel:
Bij het startpunt Empowerment ligt een addertje onder het gras. Wanneer je start met het intrainen van een deelvaardigheid komt deze oefening voor de teamleden uit de lucht vallen. Bijvoorbeeld: De teamleden willen leren om elkaar op een constructieve manier feedback te geven. Je start met het inoefenen van de deelvaardigheid ‘concrete waarneming benoemen’. Met deze start hebben de teamleden geen idee wat het nut van de oefening is, waardoor er weerstand tegen je programma ontstaat.
Voordat je de deelvaardigheid kunt gaan inoefenen moet je de teamleden meenemen in het nut ervan. Hiervoor heb je een theoretisch kader of model nodig, bij voorkeur gekoppeld aan praktijkvoorbeelden van de teamleden. Wanneer je bijvoorbeeld de zes stappen van constructief feedback geven uitlegt, en toelicht dat stap 1 ‘concrete waarneming’ een cruciale en lastige stap is, dan heb je een opstap naar de leerstap Empowerment. Je begint dan echter met een korte, praktijkgerichte versie van de leerstap Kennis.
Bij het startpunt Empowerment is het addertje onder het gras dus dat je in feite start bij de leerstap Kennis. Globaal zien de leerstappen er dan als volgt uit:
Het inoefenen van een nieuwe samenwerkingsvaardigheid volgens de Leercirkel van Trainen met Impact kan een belangrijk verschil maken in de teamsamenwerking. Soms spelen er echter teampatronen op de onderstroom die het daadwerkelijk inzetten van de samenwerkingsvaardigheid belemmeren.
Dan is het van belang om je teamtraining programma op de bovenstroom te combineren met het onderzoeken en doorbreken van het belemmerende patroon op de onderstroom. Het kan hierbij gaan om het onderzoeken van belemmerende overtuigingen, gevoelens en emoties of fysieke patronen.
Ook het onderzoeken van systemische patronen die het inzetten van de samenwerkingsvaardigheid beïnvloeden kan een impactvolle verdieping zijn op de inzichten en vaardigheden van de bovenstroom.
In de NOBTRA en LVSC erkende Vervolgopleiding Systemisch Teamcoach en Teamtrainer leer je systemisch en groepsdynamisch werken met teams. Je leert een teamcoachingstraject bewust contracteren op de bovenstroom en onderstroom, en krijgt handvatten om een teamcoachingstraject te ontwikkelen gekoppeld aan de fasen van teamontwikkeling.
Je ontwikkelt systemische vaardigheden om een divers palet aan teamopstellingen te begeleiden, leert hoe je ‘storingen’ in het hier-en-nu kunt omzetten tot waardevolle leermomenten, en doet diepgaand zelfonderzoek naar je magische en dienende plek als teamcoach en teamtrainer.
Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor het coachen of trainen van teams? Lees dan:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.
Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:
Zoek je een opleiding waarin je meer leert over het begeleiden van Teams? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:
In dit blog geef ik je inzicht in een aantal aspecten van teamnormen waar je in teamcoaching mee…
In dit blog geef ik je inzicht in de groepsdynamica in teams, en geef ik je handvatten hoe…
In dit blog beschrijf ik 5 verleidelijke valkuilen, die ik als opleider van teamcoaches regelmatig voorbij heb zien…
Dit blog geeft je inzicht in wat teamcoaching op de boven- en onderstroom inhoudt, en wat dit van…
Praat mee