Krachtige intervisie vragen met voorbeelden op bovenstroom en onderstroom

Tijdens intervisie zijn de intervisieleden vaak op zoek naar voorbeelden van intervisie vragen. Dit blog geeft je inzicht in twee soorten intervisievragen, en biedt je een palet aan voorbeelden van krachtige intervisie vragen op de bovenstroom en onderstroom van professionele ontwikkeling.

Het stellen van intervisievragen is een cruciale intervisievaardigheid voor succesvolle intervisie. Je kunt deze vaardigheid verdiepen door intervisievragen te leren stellen op de bovenstroom en onderstroom van de professionele ontwikkeling van de intervisieleden.
De krachtige intervisie vragen voorbeelden in dit blog helpen je bij het ontwikkelen van deze intervisievaardigheid.

Wat zijn intervisie vragen?

Intervisie vragen zijn vragen die tijdens een intervisiebijeenkomst worden gesteld, en hebben tot doel om met en van collega’s te leren. Tijdens de intervisie heb je te maken met twee soorten intervisievragen: de ingebrachte intervisievraag (de leervraag) en de intervisievragen om de ingebrachte leervraag te verduidelijken, verdiepen of concretiseren.

1. De ingebrachte intervisievraag
   Intervisie begint met de ingebrachte intervisie vragen van de intervisieleden. Deze intervisie vragen betreffen lastige praktijkcasuïstiek waar het intervisielid een leervraag over heeft die hij inbrengt in de intervisiegroep.
   .
2. De intervisievragen over de leervraag
   Wanneer de leervraag van de inbrenger tijdens de intervisie wordt besproken, stellen de intervisieleden de inbrenger intervisie vragen over zijn ingebrachte casus.

Beide soorten intervisie vragen kunnen betrekking hebben op de bovenstroom van de ingebrachte casus, of op de onderstroom van de casus.
Om intervisie vaardig te worden is het belangrijk om de kunst van het stellen van intervisievragen in de vingers te krijgen. De voorbeelden van intervisievragen in dit blog helpen je daarbij.

Intervisie vragen en de bovenstroom en onderstroom van professionele ontwikkeling

Om intervisie vragen te leren stellen op de bovenstroom en onderstroom is het noodzakelijk dat je kunt herkennen wanneer een intervisie vraag gericht is op de bovenstroom en wanneer op de onderstroom. Hierbij kun je het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus gebruiken. Het Stermodel geeft inzicht in de bovenstroom en onderstroom van professionele ontwikkeling.

Figuur: Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus

Het gedrag en omgevingsniveau binnen het Stermodel vormen samen de bovenstroom. Hierbij gaat het om het gedrag dat iemand inzet, dat zichtbaar is voor anderen. Dit betreft zowel de verbale communicatie (wat iemand zegt) als de non-verbale communicatie (de manier waarop iemand dit zegt, bijvoorbeeld in houding, gebaren, stemgebruik of gezichtsexpressie). De mensen in de omgeving reageren op dit gedrag. Actie is reactie.

De onderstroom is aan de buitenkant niet zichtbaar, maar heeft wel invloed op de acties en reacties op de bovenstroom. Het gaat dan om gedachten overtuigingen die iemand over een situatie of persoon heeft (mentaal niveau), gevoelens en emoties die het gedrag van iemand beïnvloeden (emotioneel niveau), lichamelijke pijn of spanning die iemand ervaart in een bepaalde situatie (fysiek niveau), en de drijfveren en waarden van waaruit iemand handelt (zingevingsniveau).

De zes ontwikkelingsniveaus van het Stermodel bieden ook ingangen voor het stellen van een palet aan intervisievragen.

Leren om intervisie vragen in te brengen op bovenstroom en onderstroom

Met de intervisie vraag van de inbrenger bedoelen we de leervraag die een intervisielid inbrengt gekoppeld aan een voor hem lastige praktijksituatie. De intervisie vraag van de inbrenger is vaak gericht op de bovenstroom van zijn professionele ontwikkeling, maar kan ook gericht zijn op de onderstroom die zijn gedrag beïnvloedt.
Soms ontstaat er aan het begin van een intervisiebijeenkomst een ongemakkelijke situatie, wanneer geen van de intervisieleden een intervisievraag inbrengt.

Reflectievragen voor intervisie

De volgende reflectievragen kunnen de intervisieleden dan helpen om te komen tot een intervisievraag en lastige praktijkcasuïstiek.

• Welke praktijksituatie heeft je achteraf bezig gehouden, omdat je achteraf niet (helemaal) tevreden was over het verloop van de situatie of over het gerealiseerde resultaat.
• Wat is voor jou een belangrijk ontwikkelpunt in je professionele functioneren? En hoe ben je deze uitdaging de afgelopen tijd in je werk tegen gekomen?
• Komt er binnenkort een voor jou lastige praktijksituatie aan, waar je support op kunt gebruiken van je intervisiegenoten?

In de video Wat als er geen intervisievragen zijn vind je 3 concrete werkvormen die je als intervisiebegeleider kunt inzetten wanneer er geen intervisievragen worden ingebracht door de intervisieleden.

Intervisiebegeleider worden?

Geef een boost aan je professionaliteit!

In de training Intervisiebegeleider ontwikkel je je begeleidersvaardigheden en leer je diverse intervisiemethodieken.

Info Training Intervisiebegeleider

Voorbeelden intervisie vragen inbrenger op bovenstroom

Bij een intervisievraag op de bovenstroom is de inbrenger op zoek naar gedragsalternatieven, zodat zijn impact op de mensen in zijn omgeving vergroot of verbetert. Binnen het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus is de intervisie dan gericht op het gedrag- en omgevingsniveau.
De volgende intervisievraag voorbeelden geven je een indruk hoe je kunt herkennen als de inbrenger behoefte heeft aan collegiale consultatie op de bovenstroom:

• Hoe ga ik om met …?
• Wat kan ik doen als …?
• Hoe zouden jullie omgaan met …?
• Wat had ik anders kunnen doen …?
• Hoe pak ik dit aan?
• Ik heb behoefte aan tips en handvatten om beter / effectiever / anders om te gaan met …

Voorbeelden intervisievragen inbrenger op onderstroom

Intervisieleden kunnen ook leervragen inbrengen over de onderstroom van hun professionele ontwikkeling. Ze zijn dan op zoek naar hun onderliggende patronen of innerlijke drijfveren die hun gedrag op de bovenstroom beïnvloeden. Binnen het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus kunnen deze intervisievragen gericht zijn op het mentale, emotionele, fysieke en/of zingevingsniveau.
Voorbeelden van intervisievragen op de onderstroom zijn:

• Ik erger me ontzettend aan persoon X en wil onderzoeken wat dit in mij raakt.
• Ik raak ontzettend gespannen van situatie Y, en wil onderzoeken waar ik zo gespannen van word.
• Ik vind het lastig om mijn grenzen aan te geven, en wil onderzoeken waarom ik dit zo lastig vindt.
• Ik heb last van mijn innerlijke criticus / perfectionist en wil graag tips hoe ik hier beter mee om kan gaan.
• Ik wil mijn plezier in het werk weer terugvinden.

De kunst van intervisie vragen stellen over de ingebrachte casuïstiek

In veelvoorkomende fase binnen intervisiemethodieken is het stellen van vragen over de ingebrachte casus. Deze fase voorkomt dat de intervisieleden na het horen van de leervraag over de casus direct met oplossingen en adviezen gaan komen.
Het stellen van intervisievragen geeft de intervisieleden meer inzicht in de leervraag en de ingebrachte casus, waardoor de adviezen en oplossingen in een latere fase van de intervisiemethode beter aansluiten bij de leerbehoefte en praktijksituatie van de inbrenger.
Maar de inbrenger zelf leert ook al heel veel van de fase van intervisie vragen stellen. Door de vragen van zijn collega’s wordt hij zich bewuster van zijn eigen gedrag en patronen, en leert hij om vanuit andere perspectieven naar zijn eigen casus te kijken.
Een belangrijk aandachtspunt bij het stellen van intervisie vragen over de leervraag en casus van de inbrenger, is dat deze goed op elkaar aansluiten. Wanneer intervisieleden vanuit eigen nieuwsgierigheid of eigen stokpaardjes intervisie vragen stellen die niet aansluiten bij de leerbehoefte van de inbrenger, zal dit een negatief effect hebben op de intervisiebeleving en leerervaring van de inbrenger.

De leervraag en intervisievragen op de bovenstroom of onderstroom

De afstemming tussen de intervisie vragen van de intervisieleden en de leervraag van de inbrenger komt ook terug in relatie tot de bovenstroom of onderstroom van de intervisievragen. Wanneer de leervraag van de inbrenger gericht is op het eigen gedrag en het effect daarvan op anderen (leervraag op de bovenstroom), dienen de intervisie vragen van de intervisieleden ook gericht te zijn op de bovenstroom. Vragen op de onderstroom brengen dan een verdieping die niet matcht met de leerbehoefte van de inbrenger.
Omgekeerd geldt ook dat praktische en concretiserende intervisievragen op de bovenstroom niet matchen met een leervraag van de inbrenger die gericht is op het inzicht krijgen in de eigen patronen en drijfveren van het eigen gedrag (leervraag op de onderstroom).

Voorbeelden verhelderende intervisievragen over de bovenstroom van de casus

Intervisievragen op de bovenstroom van de ingebrachte intervisiecasus zijn gericht op het gedrag- en omgevingsniveau van het Stermodel.
Hieronder geef ik een aantal intervisie vragen voorbeelden op de bovenstroom.

Voorbeelden intervisie vragen op gedragsniveau

• Kun je beschrijven wat je hebt gedaan op dat lastige moment in je casus?
• Wat heb je precies gezegd?
• Hoe zag je non-verbale communicatie eruit?
• Kun je eens voordoen hoe je dit zei, qua houding, gebaren, stemgebruik en gezichtsexpressie?
• Zet je dit gedrag vaker in?

Voorbeelden intervisie vragen op omgevingsniveau

• Hoe reageerde de ander op je gedrag?
• Kun je de non-verbale communicatie van de ander beschrijven?
• Krijg je vaker van dit soort reacties op je gedrag?
• Wat wil je bereiken met dit gesprek?

Voorbeelden verdiepende intervisie vragen over de onderstroom van de casus

Intervisievragen op de onderstroom van de ingebrachte leervraag zijn gericht op de onzichtbare patronen en innerlijke drijfveren van de inbrenger, die zijn zichtbare gedrag en resultaten op de bovenstroom beïnvloeden.
Zo kan de inbrenger mentale overtuigingen, gevoelens en emoties of fysieke spanningen hebben die de impact van zijn gedrag versterken of verzwakken.
Hieronder geef ik een aantal intervisie vragen voorbeelden op de onderstroom.

Voorbeelden intervisie vragen op mentale overtuigingen

• Welke gedachten heb je over deze persoon of deze situatie?
• Welke overtuigingen beïnvloeden jouw gedrag in deze casus?
• Wat is de impact van jouw gedachten of overtuigingen op je eigen verbale en non-verbale communicatie?
• Welke gedachten of overtuigingen helpen je in dit soort situaties bij het inzetten van effectief gedrag?

Voorbeelden intervisie vragen op gevoelens en emoties

• Hoe voel je je nu als je over deze situatie vertelt?
• Hoe voelde je je tijdens die situatie?
• Waar zou je behoefte aan hebben in een dergelijke situatie?
• Hoe hebben je gevoelens en emoties je gedrag beïnvloed?

Voorbeelden intervisie vragen op lichaamsbewustzijn

• Waar voel je spanning in je lichaam?
• Wanneer was je in deze casus ontspannen en wanneer gespannen?
• Hoe ben je omgegaan met de signalen van je lichaam?
• Welke boodschap geeft je lichaam jou ten aanzien van deze situatie?

Voorbeelden intervisie vragen op drijfveren en zingeving

• Wat is voor jou belangrijk in deze situatie?
• Waar krijg je (geen) energie van in deze casus?
• Vanuit welke visie heb jij gehandeld in deze casuïstiek?
• Welke waarden zijn voor jou belangrijk in je werk? Heb je vanuit deze waarden gehandeld?

De incidentmethode en voorbeeld intervisie vragen op bovenstroom en onderstroom

In fase 1 van de incidentmethode ‘Inventarisatie en keuze incident’ brengen de intervisieleden hun intervisievraag in. Dit kunnen intervisievragen op de bovenstroom of onderstroom zijn. Vervolgens bepaalt de intervisiegroep met welk incident ze aan de slag gaan. In bijna alle intervisiemethodieken kom je een dergelijke fase tegen.
In fase 3 ‘Informatieronde’ stellen de intervisieleden vragen aan de inbrenger. Hierbij kiezen ze intervisie vragen op de bovenstroom of onderstroom afgestemd op de ingebrachte leervraag. Ook deze fase van vragen stellen aan de inbrenger kom je in veel intervisiemethodieken tegen.

Voorbeeld intervisie vragen op de bovenstroom volgens de STAR-methode

Naast de al eerder genoemde voorbeelden van intervisievragen op de bovenstroom, kun je ook intervisievragen stellen aan de hand van de STAR-methode. Hieronder vind je een aantal nieuwe voorbeelden van intervisievragen op de bovenstroom:

Situatie

• Kun je de situatie van de ingebrachte casus beschrijven?
• Wie waren betrokken bij de situatie?

Taak

• Wat was het doel van het gesprek?
• Wat was jouw taak in deze situatie?

Actie

• Wat heb je concreet gedaan in deze situatie?
• Wanneer heb je wat gedaan / gezegd?

Resultaat

• Wat was het effect van jouw acties op anderen?
• In hoeverre heb je je doel bereikt?

Voorbeeld intervisievragen op de onderstroom

Om de patronen en drijfveren van de inbrenger te onderzoeken die zijn gedrag beïnvloeden, kun je gebruik maken van intervisievragen voorbeelden op onderstroom, zoals

• Wat belemmert je om in deze situatie ander gedrag in te zetten?
• Welke gevoelens of overtuigingen hebben tot je huidige gedrag geleid?
• Welke dilemma’s of twijfels ben je in jezelf tegen gekomen in deze casus?
• Wat zijn in deze situatie belangrijke waarden en normen van jou?

De 10-stappenmethode en voorbeeld intervisie vragen op bovenstroom en onderstroom

In het kader van intervisievragen leren stellen zet ik van de 10-stappen intervisiemethode stap 8 en stap 10 in de spotlights.
In stap 8 benoemt de inbrenger enerzijds wat hij concreet gaat doen in de praktijk. Dit onderdeel van stap 8 is dus gericht op de bovenstroom van zijn intervisievraag. Anderzijds wordt hij kritisch bevraagd op zijn veranderbereidheid bij het inzetten van dit nieuwe gedrag. Dit aspect van stap 8 is gericht op de onderstroom van de ingebrachte intervisievraag.

Voorbeeld intervisie vragen over de nieuwe aanpak op de bovenstroom zijn

• Welk nieuw gedrag ga je inzetten?
• Wat ga je concreet anders doen?
• Wat wil je met dit nieuwe gedrag bereiken?
• Welke stappen ga je ondernemen?

En voorbeeld intervisie vragen over de veranderbereidheid op de onderstroom zijn

• Waarom zou je dit nieuwe gedrag niet inzetten?
• Over welke stappen voel je je onzeker?
• Past dit nieuwe gedrag bij je visie en waarden?
• Wat moet je loslaten als je dit nieuwe gedrag gaat inzetten? Ben je bereid om dit te doen?

In stap 10 van de 10-stappen-methode reflecteren zowel de inbrenger als de andere intervisieleden op hun persoonlijke inzichten. Deze inzichten kunnen betrekking hebben op de bovenstroom en/of op de onderstroom van de ingebrachte intervisievraag.

Voorbeeld intervisie vragen om de leeropbrengst te oogsten

• Wat heb je geleerd van de ingebrachte intervisievraag?
• Wat neem je uit deze casus mee naar je eigen praktijk? Wat ga je er concreet mee doen? Wanneer?
• Wat heb je geleerd over je eigen motivatie en drijfveren?
• Welke inzichten heb je opgedaan over je patronen die je gedrag beïnvloeden?

Wil je intervisiebegeleider worden?

In de training Intervisiebegeleider met Ziel en Zakelijkheid krijg je inzicht in je rol als intervisiebegeleider, leer je diverse intervisiemethodieken deskundig begeleiden, en krijg je handvatten voor het begeleiden van de groepsdynamiek in een intervisiegroep.

Meer over intervisie

Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor intervisie en het begeleiden van intervisie? Lees dan:

• Wat is de rol van de intervisiebegeleider
• Intervisor: Wat als er geen intervisievragen zijn?
• Wat is intervisie? Met tips
• Intervisie methodiek De Roddelmethode

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.

Toolbox voor coaches, trainer en teamcoaches

Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:

• Toolbox Intervisie
• Toolbox Coaching werkvormen
• Toolbox Groepsdynamica

Opleidingen over Intervisie

Zoek je een opleiding waarin je meer leert over Intervisie? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:

• Training Intervisiebegeleider met Ziel en Zakelijkheid
• Cursus Praktische Coachingsvaardigheden
• Training Teamcoaching en Groepsdynamica