Ontwerp Training Empathisch Persoonlijk Leiderschap Covey op Bovenstroom en Onderstroom

Dit is een voorbeeld ontwerp voor een Training Empathisch Persoonlijk Leiderschap, gebaseerd op Covey eigenschap 5: Eerst begrijpen, dan begrepen worden. In het trainingsprogramma laat ik je zien hoe je de bovenstroom en onderstroom van empathisch persoonlijk leiderschap in een training combineert, zodat je training veel impact heeft op het gedrag van de deelnemers in de praktijk.
De Covey eigenschappen staan beschreven in het boek ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ van Stephen Covey.

Trainen op de bovenstroom en onderstroom van Covey eigenschap 5: Empathische Communicatie

In veel gesprekken zijn mensen vooral bezig om hun eigen verhaal te doen en de ander te overtuigen van hun eigen gelijk. De 5^e eigenschap van Covey is echter: Eerst begrijpen, dan begrepen worden.
Covey beschrijft hiervoor verschillende luisterniveaus. Wanneer we vooral door de ander gehoord willen worden, luisteren we niet of we luisteren selectief vanuit ons eigen referentiekader. De 5^e eigenschap van Covey vraagt dat je niet alleen met aandacht luistert naar het verhaal van de ander, maar ook dat je empathisch luistert.
Wanneer je empathisch luistert, luister je niet alleen naar wát iemand zegt (de inhoud van zijn verhaal), maar ook naar de gevoelens en emoties die doorklinken in zijn verhaal. Juist wanneer je ook hier aandacht voor hebt, doe je een hoge storting op de emotionele bankrekening van de ander.
In onderstaand voorbeeld programma leer je de deelnemers hoe ze in hun wijze van communiceren (zichtbaar gedrag = bovenstroom) empathisch kunnen luisteren naar de gevoelens en emoties van de ander (emoties zijn onderdeel van de onderstroom), waardoor de ander zich werkelijk gehoord en begrepen voelt (effect op de ander = bovenstroom).

Het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus geeft inzicht in de bovenstroom (gedrag en omgevingsniveau) en de onderstroom (mentaal, emotioneel, fysiek en zingevingsniveau) van professionele en persoonlijke ontwikkeling.

Figuur: Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus

Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid

Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling

NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!

Bekijk de Trainer Opleiding

Doel van de training Empathisch Persoonlijk Leiderschap Covey

Dit trainingsontwerp is gericht op de 5^e eigenschap van Stephen Covey: ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’. Je kunt het trainingsdoel bijvoorbeeld richten op:
De deelnemers communiceren empathisch met hun gesprekspartner.

Figuur: De leercyclus van Kolb

Opbouw training Empathisch Persoonlijk Leiderschap Covey

Je kunt een training Empathisch Persoonlijk Leiderschap vanuit eigenschap 5 van Covey ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’ bijvoorbeeld opbouwen met de volgende werkvormen. Het programma is opgebouwd volgens de leercyclus van Kolb.

• Opstarten met complimenten en leerdoelen.
• Reflecteren op een moeizaam verlopen gesprek – startpunt observeerder in de leercyclus van Kolb.
• Onderwijsleergesprek over Covey eigenschap 5: ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’ – de theoreticus in de leercyclus van Kolb.
• Inoefenen van het geven van gevoelsreflecties – het inoefenen van een deelvaardigheid is de leerstap van de pragmaticus in de leercyclus van Kolb.
• Empathisch persoonlijk leiderschap inzetten in moeizame praktijkgesprekken – de activist in de leercyclus van Kolb.
• Afsluiten met de complimenten-carrousel.
• Praktijkopdracht Emotionele bankrekening.

Hieronder licht ik het training ontwerp en de verschillende werkvormen nader toe.

Werkvorm 1: Complimenten en leerdoelen
Start de training op met een kennismakingsoefening waarin de deelnemers zichzelf een compliment geven voor iets waar ze goed in zijn in empathische communicatie. Vraag ze ook om een persoonlijk leerdoel voor deze training Empathisch Persoonlijk Leiderschap te benoemen.

Werkvorm 2: Reflectie op moeizaam gesprek
Laat de deelnemers in 2-tallen reflecteren op een gesprek dat moeizaam is verlopen, aan de hand van de vragen:

De inhoud van je gesprekspartner begrijpen

• Wat was de belangrijkste inhoudelijke boodschap van je gesprekspartner?
• Wat zijn onderliggende belangen?

De gevoelens en emoties van je gesprekspartner begrijpen

• Welke gevoelens en emoties denk je te hebben waargenomen bij je gesprekspartner?
• Waar heeft hij, vermoed je, behoefte aan?

Bespreek de persoonlijke inzichten plenair na en maak een bruggetje naar de volgende werkvorm.

Werkvorm 3: Onderwijsleergesprek Covey eigenschap 5
Gebruik de inzichten uit werkvorm 2 voor een interactief leergesprek over Covey eigenschap 5: ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’. Je kunt hierbij de luisterniveaus van Covey op de kaart zetten en ingaan op de emotionele bankrekening.
De werkvorm Onderwijsleergesprek wordt uitgelegd op de toolbox Werkvormen Training van onze Kennisbank.

Werkvorm 4: Inoefenen gevoelsreflecties
In een gevoelsreflectie benoem je het gevoel dat je non-verbaal denkt waar te nemen bij de ander. Je maakt dus een inschatting van het gevoel van de ander; daarom is het belangrijk dat er altijd een vraagteken achter een gevoelsreflectie staat. Bijvoorbeeld ‘Ik heb de indruk dat je je mateloos geïrriteerd voelt, klopt dat?’
Een gevoelsreflectie is een grote storting op de emotionele bankrekening, en draagt er sterk aan bij dat de ander zich door je gehoord en begrepen voelt.
In de werkvorm Gevoelsreflecties neem je de deelnemers als het ware bij de hand om vaardiger te worden in het geven van gevoelsreflecties. We noemen dit coachend trainen van nieuwe vaardigheden.
De werkvorm Gevoelsreflecties staat op de toolbox Werkvormen Training op onze Kennisbank. Je vindt daar ook de speelse variant werkvorm Gevoelens benoemen.

Werkvorm 5: Moeizame praktijkgesprekken oefenen
Je gaat hier aan de slag met de praktijkgesprekken die de deelnemers in werkvorm 2 hebben onderzocht. In een rollenspel simuleer je zoveel mogelijk de echte situatie; belangrijk daarbij is vooral om de tegenspeler goed in te rollen.
Richt het leren van het rollenspel op het geven van gevoelsreflecties. Zo leren de deelnemers deze deelvaardigheid inzetten in de praktijk, en ervaren ze wat het oplevert in een gesprek.
Werk met time-outs en bewaak de feedback-regels. Gebruik de 10 tips voor leerzame rollenspelen en houd de structuur van een rollenspel goed voor ogen. Deze staan op de toolbox Trainingsmethodieken van onze Kennisbank.

Werkvorm 6: Complimenten-carrousel
Een energieke afsluiter is de complimenten-carrousel. Naast gevoelsreflecties zijn complimenten ook een grote storting op de emotionele bankrekening, en helpen dus mee in eigenschap 5 van Covey: ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’.
Laat de deelnemers in 2-tallen tegenover elkaar in een binnenkring en buitenkring zitten, de carrousel. De deelnemers wisselen een compliment uit, waarna de buitenkring met de klok mee een stoel opschuift. Dit herhaal je een aantal keer.

Werkvorm 7: Opdracht Werken aan je emotionele bankrekening
Bij een intervaltraining kun je de opdracht Werken aan je emotionele bankrekening meegeven om in de praktijk mee aan de slag te gaan. In deze opdracht maken de deelnemers de balans op van hun emotionele bankrekening, en gaan ze actief aan de slag met het verhogen van het saldo.
De opdracht Werken aan je emotionele bankrekening staat op de toolbox Communiceren met Ziel en Zakelijkheid van onze Kennisbank. De bijbehorende theorie lees je in het boek Communiceren met Ziel en Zakelijkheid van Silvia Blankestijn.

Bekijk ook de trainingsontwerpen voor andere Covey eigenschappen: Ontwerp Training Proactief Persoonlijk Leiderschap Covey (Covey eigenschap 1) en Ontwerp Training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: Win-Win (Covey eigenschap 4).

Ontwikkelingspunt voor jou als trainer

Bij het omgaan met weerstand kun je de Covey eigenschap 5 ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden’ goed gebruiken. Kijk terug op zo’n trainingssituatie; welke gevoelsreflectie had je kunnen geven?

Benieuwd hoe je deze werkvorm kunt inzetten binnen een training ontwerp op de bovenstroom en onderstroom? Kijk dan op de sectie Training Ontwikkelen op onze Kennisbank.

Meer leren?
Wil je leren hoe je een training ontwikkelt en begeleidt op de bovenstroom en onderstroom van persoonlijk leiderschap of andere trainingsthema’s? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleiding

• Post-HBO Trainer Opleiding: Trainen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid 

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers, coaches en teamcoaches

• Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht Training Ontwerpen
• Overzicht Werkvormen Training
• Overzicht Groepsdynamica

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.