In dit blog beschrijf ik hoe je het model van Geweldloze Communicatie gebruikt in 3 verschillende type trainingen. Bij elke training geef ik suggesties voor het training ontwerp, waarbij de bovenstroom en onderstroom in de communicatie op verschillende manieren worden gecombineerd.
In dit blog beschrijf ik hoe je het model van Geweldloze Communicatie gebruikt in 3 verschillende type trainingen: Feedback training, Relatie training en Teamtraining. Bij elke training geef ik suggesties voor het training ontwerp, waarbij de bovenstroom en onderstroom in de communicatie op verschillende manieren worden gecombineerd.
Het model van Geweldloze Communicatie geeft inzicht en praktische handvatten op de bovenstroom en de onderstroom van communicatie in werk- en privégesprekken. Op de onderstroom richt Geweldloze Communicatie zich op het emotionele niveau van het Stermodel, namelijk op gevoelens en emoties en de onderliggende behoeften.
In dit blog illustreer ik hoe je in je training Geweldloze Communicatie kunt inzetten bij de trainingsthema’s feedback geven, verbindende communiceren in je relatie en effectief samenwerken.
Wil je weten wat trainen op de boven- en onderstroom is, lees dan mijn blog: Wat is Trainen op de Bovenstroom en Onderstroom.
Geweldloze Communicatie, ook wel Verbindende Communicatie genoemd, leert ons hoe we met onze manier van communiceren verwijdering of verbinding creëren met onze gesprekspartner. Deze verwijdering of verbinding is zichtbaar op de bovenstroom. Het gesprek loopt stroef, er komen verwijten en inhoudelijk komt er geen gezamenlijk besluit, plan of visie. Op de onderstroom raken de gesprekspartners geïrriteerd, gekwetst of bijvoorbeeld onzeker, en de sfeer wordt harder, grimmiger of afstandelijker.
Of de gesprekspartners spreken hun gevoelens uit en hebben aandacht voor de behoeften van elkaar (onderstroom), waardoor ze open staan voor elkaars inbreng en inhoudelijk met vernieuwende ideeën komen (bovenstroom).
Marshall Rosenberg, de grondlegger van Geweldloze Communicatie, geeft ons inzicht in hoe onze gevoelens en behoeften op de onderstroom, onze zichtbare communicatie op de bovenstroom beïnvloeden. En ook hoe onze manier van communiceren de onderstroom van de gesprekspartner tot rust kan brengen, of juist intenser in beweging zet.
Ik merk zelf veel onhandigheid in de manier waarop we in onze communicatie omgaan met onze eigen gevoelens en met die van de ander. Ik merk dit bij mezelf en ook bij heel veel mensen in mijn opleidingen.
Het model Geweldloze Communicatie geeft ons praktische handvatten om hier handiger en vaardiger in te worden, en bestaat uit 4 stappen:
Deze 4 stappen bieden een helder en inspirerend inhoudelijk kader voor een cursus Geweldloze Communicatie op de bovenstroom en onderstroom.
In een Feedback training Geweldloze Communicatie leer je de deelnemers om feedback te geven volgens de 4 stappen van Verbindende Communicatie. Hierdoor leren de deelnemers hun feedback duidelijk, respectvol en in verbinding te verwoorden, zodat de ontvanger zich gemakkelijk(er) kan openen voor de feedback.
Een training opstarten op bovenstroom en onderstroom
Bij het maken van een trainingsontwerp voor de Feedback training Geweldloze communicatie is het goed je te realiseren dat je de deelnemers op de onderstroom mee wilt nemen naar het emotionele niveau. Het is aan te raden hier bij de start van je training al mee te houden. Als je wilt dat deelnemers contact gaan maken met hun gevoelens en behoeften, is vertragen en reflectie van belang.
Zo kun je bijvoorbeeld starten met het vragen naar een praktijkvoorbeeld waarin ze zelf op een prettige manier feedback hebben gekregen, en een praktijkvoorbeeld waarin ze op een manier feedback hebben gekregen die ze niet prettig hebben ervaren. Je kunt op de bovenstroom terugvragen wat ze wel en niet prettig vonden in de communicatie van de feedbackgever; dit geeft meteen bruggetjes naar de theorie van feedback geven volgens de stappen van Verbindende Communicatie. Op de onderstroom vraag je naar hun gevoelens in beide praktijkvoorbeelden. Hiermee heb je een bruggetje om uit te leggen hoe we met onze wijze van feedback geven de gevoelens van de ander raken.
Tip: Bedenk ook wat je over je eigen gevoelens wilt delen.
Inoefenen van vaardigheden op bovenstroom en onderstroom
Als je in je cursus Geweldloze Communicatie voldoende tijd hebt, is het aan de raden om alle 4 de stappen in te oefenen. De deelvaardigheden van stap 1: Waarneming en stap 2: Gevoelens zijn echter cruciaal. Je maakt dan tevens een mooie mix tussen bovenstroom en onderstroom.
De meeste deelnemers vinden het lastig om hun waarneming van het gedrag van de ander objectief en concreet te benoemen. Ze communiceren gemakkelijk interpretaties en oordelen over het gedrag dat ze hebben waargenomen. Interpretaties en oordelen verwijderen en maken de communicatie gewelddadig. Het benoemen van concreet waarneembaar gedrag geeft bewustwording en vergroot de verbinding.
Leer je deelnemers aan je cursus Geweldloze communicatie daarom om hun interpretaties en oordelen om te zetten naar objectieve waarnemingen. Hun feedbackgedrag op de bovenstroom wordt dan een stuk effectiever.
In het kader van de Geweldloze Communicatie training Feedback geven gaat stap 2 over het benoemen van de eigen gevoelens dit het gedrag van de ander hebben opgeroepen. Dit is vaak een lastige stap in het feedback geven, omdat veel deelnemers zich weinig bewust zijn van hun eigen gevoel of hun gevoel verwoorden in een quasi-gevoel. Je deelnemers vaardiger maken in stap 2 vraagt dat je ze op de onderstroom helpt om contact te maken met hun gevoelens en hier woorden aan te geven. Op de bovenstroom oefen je je deelnemers om hun gevoelens helder en in verbinding te verwoorden naar de feedback ontvanger. Dit is in veel gevallen ook een oefening in kwetsbaarheid.
Na het inoefenen van de deelvaardigheden gaan je deelnemers alle stappen van Verbindende Communicatie toepassen in praktijksituaties. Hier leer je de deelnemers aan je Geweldloze Communicatie cursus om hun inzichten uit de onderstroom mee te nemen in hun wijze van feedback geven op de bovenstroom.
Tip: Deze leerstap vraagt van jou als trainer dat je de kunst van het begeleiden van rollenspelen goed verstaat.
In de Toolbox Training Ontwerpen vind je een voorbeeld Feedback training ontwerp met Geweldloze Communicatie met diverse uitgewerkte werkvormen.
Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling
NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!
Relatie trainingen Geweldloze Communicatie kunnen gericht zijn op de communicatie in liefdesrelaties of bijvoorbeeld op de communicatie in werkrelaties. In beide gevallen is het van belang om niet alleen te communiceren over je eigen gevoelens en behoeften, maar ook om aandacht te geven aan de gevoelens en behoeften van de ander.
Daarnaast is het mijns inziens belangrijk om in je trainingsontwerp aandacht te besteden aan de intentie waarmee iemand het gesprek aan gaat. Is je intentie dat je de ander feedback wilt geven, omdat je hem wilt helpen bij iets waar hij je hulp bij gevraagd heeft? Of is je intentie dat je aandacht wilt voor jouw gevoelens, bijvoorbeeld omdat je je gekwetst voelt of omdat de stoom uit je oren komt?
Een training opstarten op de onderstroom
Het gedachtengoed van Verbindende Communicatie is een prachtig inhoudelijk kader voor een relatietraining. Enerzijds geeft het inzicht in de gevoelens en pijnpunten die spelen in de onderlinge interactie en anderzijds geeft het praktische handvatten om de onderlinge communicatie te verbeteren. Omdat de onderstroom in de thematiek van een Relatietraining doorgaans intenser is, zou ik er zelf voor kiezen om hier extra aandacht aan te besteden.
Zo kun je je trainingsprogramma bijvoorbeeld beginnen met een opmaat waarin de deelnemers stil staan bij hoe ze zich op dit moment in de training voelen. Door zo te starten ontstaat een zachtere en kwetsbaarder leerenergie in de groep. Vervolgens kun je de deelnemers bijvoorbeeld vragen om in 2-tallen een lastige praktijksituatie te delen en hun persoonlijk leerdoel voor deze cursus Geweldloze Communicatie te vertellen.
Tip: Bepaal als trainer wat je hiervan terugvraagt in de hele groep, anders krijg je te veel verhalen en zakt de leerenergie heel snel weg.
Inoefenen van Verbindend Communiceren in relaties
Voor het inoefenen van deelvaardigheden zou ik in deze Relatie training Geweldloze Communicatie uitgebreid uitpakken op het emotionele niveau. Dus oefeningen om contact te maken met eigen gevoelens, zoals bijvoorbeeld het Emotiedagboek, en bijvoorbeeld oefeningen met het geven van gevoelsreflecties naar de ander. Ook de stap van gevoelens naar onderliggende behoeften heeft in een relatietraining een grote toegevoegde waarde.
In de opdrachten voor het inoefenen van de deelvaardigheden kun je heel goed gebruik maken van de vele praktijkvoorbeelden van de deelnemers. Uiteindelijk werk je toe naar het toepassen van alle stappen van Verbindende Communicatie in een praktijksituatie die nog steeds emoties oproept bij de inbrenger. Je kunt hierbij de werkvorm van de Dansvloer gebruiken. Je legt dan de Intentie, Waarneming, Gevoelens, Behoeften en Verzoek als afzonderlijke A4-tjes op de grond. De inbrenger doorloopt letterlijk stap voor stap de verschillende aspecten van Verbindende Communicatie en wordt daarbij gecoacht door de trainer of de subgroepleden.
Tip: Modelleer deze werkvorm eerst een keer plenair voordat je deelnemers in subgroepen aan de slag laat gaan.
In de Toolbox Training Ontwerpen wordt een voorbeeld Relatie training ontwikkelen met Geweldloze Communicatie beschreven, met diverse uitgewerkte werkvormen.
Een teamtraining is gericht op het verbeteren van de communicatie en samenwerking in het team. Hierbij kun je het model Geweldloze Communicatie gebruiken voor het thema’s als feedback geven of het communiceren over gevoelens. Je gaat dan samenwerkingsvaardigheden inoefenen in de Geweldloze Communicatie training voor het team.
In een teamtraining kun je Verbindende Communicatie ook heel goed inzetten bij ‘storingen in het hier-en-nu’ als dit storingen zijn waarbij op een gewelddadige manier gecommuniceerd wordt naar elkaar. Binnen Verbindende Communicatie vervormen de 4 stappen dan:
Marshall Rosenberg heeft hierbij 2 mascotte dieren geïntroduceerd: de giraf en de jakhals.
De bovenstroom en onderstroom in het hier-en-nu
Storingen staan niet geschreven in je trainingsontwerp. Sterker nog: je noemt het misschien wel een storing omdat het je programma en sfeer in het team verstoort. In mijn visie bepaalt de storing op dat moment je trainingsprogramma, want ‘Storingen hebben voorrang’ omdat de aandacht en emotie van de teamleden (onderstroom) vanaf dat moment gericht is op ‘de storing’ (bovenstroom).
De uitdaging voor jou als teamtrainer is om de betreffende teamleden van ‘jakhalzen-taal’ naar ‘giraffen-taal’ te begeleiden (bovenstroom). Hoe beter ze hun boodschap naar elkaar communiceren vanuit ‘giraffen-taal’, hoe meer begrip en verbinding er ontstaat en de emotionele thermometer zakt naar een gemiddelde temperatuur (onderstroom).
Dit maakt dat je als teamcoach sturend en coachend moet optreden om de teamleden in het hier-en-nu door de 4 stappen van Geweldloze communicatie te loodsen. Wanneer dit tussen de betreffende teamleden is gebeurd, verbreed je de scoop naar de rest van het team. Je haalt bij hen op hoe zij zich nu voelen (onderstroom) en wat ze geleerd hebben uit dit intermezzo (bovenstroom). Eventueel kun je afsluiten met het samenvatten van de 4 stappen van Verbindende Communicatie en met het team afspreken om vanaf nu met elkaar te oefenen in giraffen-taal.
In de Toolbox Teamcoaching Methodieken vind je meer handvatten voor het omgaan met storingen en hoe je een Storing als leerkans kunt gebruiken.
Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor Boven- en onderstroom? Lees dan:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.
Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:
Zoek je een opleiding waarin je meer leert over Boven- en onderstroom? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:
Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor trainen? Lees dan:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.
Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:
Zoek je een opleiding waarin je meer leert over training ontwikkelen? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:
In dit blog beschrijf ik voor 3 vaardigheidstrainingen en hoe je vanuit de bovenstroom een uitstapje naar de…
Je wordt gemakkelijk Trainer NOBTRA met de Post-HBO Trainer Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid van Blankestijn &…
In dit blog leg ik uit wat trainen op bovenstroom en onderstroom inhoudt en wat dit betekent voor…
In dit blog maak ik je wegwijs in onze gratis online kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.
Praat mee