Training Ontwikkelen: Soorten doelen

Het ontwikkelen van een krachtige training begint bij het bepalen van de soorten doelen voor de training. Doelen beschrijven het gewenste resultaat dat na het trainingstraject bij de deelnemers is bereikt.
Hierbij is het van belang om stil te staan bij de aard van het gewenste resultaat. Gaat het om kennisvermeerdering, om gedragsverandering en/of om persoonlijke ontwikkeling? Dit bepaalt de soorten doelen van de training.

Figuur: De soorten doelen in een training

Soorten Doelen op de bovenstroom en onderstroom

In de meeste trainingen is zichtbare gedragsverandering het gewenste resultaat. We spreken dan van een trainingsdoel op bovenstroom: het gewenste resultaat wordt zichtbaar voor de omgeving van de deelnemer, doordat hij ander gedrag inzet in zijn (werk)praktijk.
Om gedragsverandering in de praktijk te realiseren zijn soorten doelen nodig op de bovenstroom en soms ook op de onderstroom. Trainingsdoelen op de onderstroom zijn enerzijds gericht op het onderzoeken van overtuigingen, emoties en fysieke spanningen die de gewenste gedragsverandering belemmeren. Anderzijds zijn de trainingsdoelen op de onderstroom gericht op het aanboren van helpende overtuigingen, het constructief leren omgaan met emoties bij veranderingen, en versterken van de non-verbale communicatie.
Op een diepe laag in de onderstroom zijn de doelen op zingevingsniveau gericht op proactief handelen vanuit waarden, en werken vanuit eigen missie, visie en drijfveren.
Het Stermodel geeft de zes ontwikkelingsniveaus die gedragsverandering beïnvloeden schematisch weer:

Figuur: Stermodel: de zes niveaus bij gedragsverandering

Onderzoeken van de trainingsdoelen

Het is zinvol om in het voortraject te onderzoeken wat de deelnemers belemmert om de gewenste gedragsverandering in de praktijk in te zetten. Dit geeft direct zicht op de soorten doelen die je training impact gaan geven op het veranderingstraject van deelnemers en organisatie.

De volgende vragen kunnen behulpzaam zijn bij het bepalen van de trainingsdoelen:

• Gedragsniveau: Missen de deelnemers een bepaalde competentie? Wat kunnen ze al wel en wat nog niet?
• Omgevingsniveau: Is er steun in de omgeving voor het veranderingstraject?
• Mentaal niveau: Is er sprake van (collectieve) belemmerende overtuigingen ten aanzien van het gewenste gedrag?
• Emotioneel niveau: Spelen er gevoelens en emoties, zoals frustratie, onzekerheid, woede of angst, die het veranderingsproces belemmeren?
• Fysiek niveau: Zijn er fysieke aspecten die de gedragsverandering beïnvloeden, zoals weinig persoonlijke uitstraling of een hoog ziekteverzuim?
• Zingevingsniveau: Sluit de gewenste verandering aan bij de missie, visie en de kernwaarden van de deelnemers?

Deze vragen geven zicht op welke soorten doelen het trainingsprogramma moet worden ingestoken om het hoofddoel van de training te realiseren.

Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid

Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling

NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!

Bekijk de Trainer Opleiding

Van soorten doelen naar training ontwerp

Bij de vormgeving van de doelen in het training ontwerp heb je de keuze: werk je van buiten naar binnen of van binnen naar buiten? Deze keuze hangt samen met onder andere het thema van de training, de organisatiecultuur, het werk- en denkniveau van de deelnemers en hun zelfbewustzijn. In die zin is de ene benadering niet beter dan de andere; de benaderingen kunnen elkaar vaak zelfs heel goed aanvullen. Daarnaast heb je wellicht zelf als trainer een persoonlijke voorkeur.
In veel competentietrainingen traint men echter nog steeds ‘automatisch’ van buiten naar binnen. Wanneer men enkele programmaonderdelen meer van binnen naar buiten aanpakt, zou dit de effectiviteit in veel gevallen sterk vergroten. Anderzijds zouden veel trainingen in persoonlijke ontwikkeling veel aan kracht winnen als men ook de alledaagse buitenkant in het zonnetje zet en niet alleen de binnenwereld van de deelnemers.
Zoals bij zo veel aspecten bij het training ontwerpen, gaat het ook hier om de juiste balans in afstemming met de verschillende elementen van de Programmeerkristal. De Programmeerkristal is een door Silvia Blankestijn ontwikkeld model voor het ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s.

Ontwikkelingspunt voor jou als trainer

Onderzoek een training die je binnenkort gaat geven. Welke trainingsdoelen kun je formuleren op de bovenstroom, en welke op de onderstroom?

Meer leren?
Wil je leren hoe je effectieve trainingsprogramma’s ontwikkelt op de bovenstroom en onderstroom van gedragsverandering? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in:

• Post-HBO Trainer Opleiding: Trainen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers, coaches en teamcoaches

• Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht Training Ontwerpen
• Overzicht Werkvormen Training
• Overzicht Groepsdynamica

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.

Deze e-learning wordt uitgebreider behandeld in het inspirerende boek Trainen met Hart en Ziel, Ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s voor communicatie- en managementtrainers, van Silvia Blankestijn.
Het boek geeft een gedegen en praktijkgericht inzicht in de aspecten die van belang zijn bij het ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s. De verschillende thema’s worden geïllustreerd met herkenbare praktijkvoorbeelden.