Rollenspel maken met groot leerresultaat

Wanneer je een rollenspel maakt waarbij elke stap gericht is op het afgesproken leerdoel, maak je een spel met een groot leerresultaat. Het leerdoel komt op 4 momenten in het spel terug: bij het maken van het leercontract, in de observatieopdrachten, tijdens de time-outs en in de nabespreking van het rollenspel.
Het invulschema helpt je om een ‘doel-congruent’ rollenspel te maken.

1 Maak een kernachtig leercontract voor het rollenspel
Bij het rollenspel maken heb je de keuze tussen hetzelfde leerdoel voor alle deelnemers in de groep (optie A) of het werken met persoonlijke leerdoelen (optie B).
A: Bepaal het leerdoel van het rollenspel. Zorg dat het leerdoel past binnen de doelenhiërachie. Je hebt nu een leercontract voor de hele groep.
Bijvoorbeeld: De deelnemers geven duidelijk hun grens aan, in verbinding met de ander.
B: Laat elke deelnemer zijn persoonlijke leerdoel voor het rollenspel bepalen. Zorg dat de leerdoelen passen binnen het thema van de training en haalbaar zijn binnen de werkvorm rollenspel.
Bijvoorbeeld: Ik wil duidelijk mijn grenzen aangeven met aandacht voor de relatie.

Figuur: Invulschema Rollenspel maken met groot leerresultaat

2 Maak doelgerichte observatieopdrachten
Werk tijdens een rollenspel altijd met observatoren, die in de time-outs en de nabespreking feedback kunnen geven aan de hoofdrolspeler. Bij een rollenspel maken bepaal je de observatieopdrachten van de observatoren. Met deze opdracht verzamelen de observatoren tijdens de spelrondes concrete waarnemingen voor op de feedback in de time-outs en nabespreking.
Een krachtige observatieopdracht voor de observatoren is altijd gericht op het afgesproken leercontract. Tijdens een rollenspel zijn er altijd vele aspecten in de communicatie die opvallen, en waar feedback op gegeven kan worden. Het leerresultaat wordt krachtig als je een rollenspel maakt waarin je focust op het afgesproken leerdoel.
De observatieopdrachten zijn gericht op het gedrag van de hoofdrolspeler tijdens de spelronde en het effect dat zijn gedrag heeft op de tegenspeler(s). Daarmee is een rollenspel een werkvorm op de bovenstroom van veranderingsprocessen.

Bijvoorbeeld

• Geeft de hoofdrolspeler duidelijk zijn grens aan?
• Heeft de hoofdrolspeler aandacht voor de relatie?

Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid

Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling

NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!

Bekijk de Trainer Opleiding

3 Coachend trainen met krachtige time-outs
Gebruik in de time-outs de opbrengst uit de observatieopdrachten, en vraag de observaties gericht op. Vraag dus niet ‘Wat is je zoal opgevallen?’ maar wel ‘Geef een top (of een tip) over het afgesproken leerdoel. Bij het maken van het rollenspel kun je de vragen die je de observatoren wilt stellen in het draaiboek opnemen.
Bijvoorbeeld: Wil je een top (of een tip) geven over welk gedrag je hebt waargenomen bij Mark in het kader van duidelijk zijn grens aangeven met aandacht voor de relatie? En wat was het effect van dit gedrag van Mark op tegenspeler Erik?

Kap af als de feedback niet gericht is op het afgesproken leerdoel. Zo voorkom je dat de hoofdrolspeler wordt overvallen met feedback over heel onverwachte thema’s. Door het leercontract te bewaken creëer je veiligheid om te leren.

Bewaak bij het feedback geven de feedbackregels:

• Vraag naar een voorbeeld van concreet waargenomen gedrag van de hoofdrolspeler.
• Check of de hoofdrolspeler dit gedrag herkent.
• Vraag naar het zichtbare effect dat dit gedrag had op de tegenspeler.
• Check of de hoofdrolspeler zich kan voorstellen dat zijn gedrag dit effect heeft.
• Bij een tip vraag je de observator om een concrete gedragssuggestie voor de hoofdrolspeler, om zijn leerdoel beter te realiseren.

4 Zorg voor een transfergerichte nabespreking
Oogst aan het eind van het rollenspel de groei in het realiseren van het (persoonlijk) leerdoel, en veranker de inzichten in de wijze waarop de hoofdrolspeler deze groei bereikt heeft. Gebruik hierbij de feedback (tops) van de observatoren, de ervaringen van de tegenspeler en jouw feedback als trainer.
Vraag de hoofdrolspeler wat het belangrijkste is dat hij heeft geleerd in dit rollenspel, en wat hij hiermee gaat doen in de praktijk.
Zorg ervoor dat je bij het spel maken al in het draaiboek opneemt hoe je het leerrendement wilt oogsten en de transfer naar de praktijk wilt borgen.
Bijvoorbeeld: Wat is het belangrijkste dat je hebt geleerd ten aanzien van je leerdoel? En/Of: In welk gesprek ga je deze leerervaring de komende week inzetten?

Figuur: Voorbeeldschema Rollenspel maken met groot leerresultaat

Ontwikkelingspunt voor jou als trainer

Vul het invulschema ‘Rollenspel maken met groot leerresultaat’ in voor een spel dat jij binnenkort gaat begeleiden.

Meer leren?
Wanneer je meer wilt leren over het ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s of het geven van trainingen met impact, dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleiding

• Post-HBO Trainer Opleiding: Trainen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers, coaches en teamcoaches

• Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht Training Ontwerpen
• Overzicht Werkvormen Training
• Overzicht Groepsdynamica

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.