Transactionele Analyse in Coaching

Wat is Transactionele Analyse?

Eric Berne ontwikkelde in de jaren vijftig de Transactionele Analyse: een stroming in de psychotherapie die eveneens bruikbare structuren en inzichten biedt voor de coach.

In dit artikel geef ik de kern van het gedachtegoed van de Transactionele Analyse weer en beschrijf ik een aantal werkvormen om hiermee te werken in coaching.

De drie egoposities van Transactionele Analyse

Wanneer we kijken naar ons eigen gedrag is dat heel verschillend. De ene keer reageren we heel verstandig, de andere keer enthousiast en spontaan, en op weer een ander moment met een bestraffende vinger.

Eric Berne onderscheidt drie egoposities van waaruit we kunnen handelen: de Ouder, Volwassen en Kind-egopositie.

Een egopositie is ‘een consistent patroon van voelen en ervaren dat direct samengaat met een overeenkomstig consistent patroon aan gedragingen’, waarmee de drie egoposities als volgt kunnen worden beschreven:

• Ouder egopositie (O): gedrag, gedachten en gevoelens, overgenomen van ouders of ouderfiguren;
• Volwassen egopositie (V): gedrag, gedachten en gevoelens die een directe respons zijn op het hier-en-nu;
• Kind egopositie (K): gedrag, gedachten en gevoelens, vanuit de kinderjaren herhaald.

Methodiektraining Transactionele Analyse

Diepgaande kaders voor communicatie en persoonlijke ontwikkeling vanuit TA

Tweedaagse methodiektraining voor coaches, trainers, managers, opleiders en teamcoaches

Bekijk de Methodiektraining

Hoe herken je de egoposities?

De tekst die iemand zegt kan vanuit de drie verschillende egoposities wordt uitgesproken.

Er zijn vier criteria om te herkennen welke egopositie op een bepaald moment aan zet is:

• Woorden en zinnen;
• Toon van de stem;
• Houding, mimiek en gebaren;
• Situatie.

Ik geef hier een aantal kenmerken van de verschillende egoposities.

Kenmerken van de Ouder

• ‘Je moet, je mag niet, pas op …’
• Hard en scherp of juist warm en teder
• Bekritiseren of verzorgen

Kenmerken van de Volwassene

• ‘Wie, wat, waar, wat is mogelijk, …’
• Helder, duidelijk, informatie geven of vragen
• Gericht op het hier en nu

Kenmerken van het Kind

• ‘Hoi, ik heb zin in, ik voel
• Jengelen, drammen of lachen en spelen
• Spontaan, rusteloos, in een duiken, springen

Hoe ga je als coach om met je eigen egoposities?

1. Word je Bewust van je eigen patronen

Kijk terug naar een (coachings)gesprek dat je de afgelopen dagen hebt gevoerd. Benoem van jezelf van elke egopositie minimaal een voorbeeld en schrijf op wat je dacht, voelde en deed.

2. Van welke egopositie kun je het gemakkelijkst voorbeelden benoemen en van welke het lastigst?

Wat was in de voorbeelden het effect van jouw egopositie op de reactie van je coachee? Schat in welk effect je op je coachee gehad zou hebben indien je vanuit een andere egopositie had gehandeld.

3. Zet je egoposities bewust in

Er is geen egopositie beter dan de andere.

Een gezonde en evenwichtige persoonlijkheid heeft alle drie de egoposities ontwikkeld, waardoor je als coach kunt kiezen welke vanuit welke egopositie je wil handelen afhankelijk van het effect dat je bij jouw coachee wilt bewerkstelligen.

Oefen jezelf daarom in het variëren in je egopositie, bijvoorbeeld in je intervisiegroep.

Coachingsmethodieken met behulp van Transactionele Analyse

1. Bewustworden van de echoposities

Een speelse manier om uw coachee te laten ervaren vanuit welke egoposities hij handelt, is door drie A4-vellen (O, V en K) op de grond te leggen. Vervolgens ga je met de coachee in gesprek en hij gaat steeds op het A4 staan met de egopositie van waaruit hij op dat moment handelt. In de praktijk zul je de coachee veel aanwijzingen moeten geven om de juiste positie in te nemen.

2. Oefenen met gedrag

Wanneer jouw coachee een werksituatie inbrengt waarin zijn gedrag niet effectief was, kun je de drie A4-vellen (O, V en K) gebruiken om met de coachee:

• In kaart te brengen vanuit welke egopositie(s) hij in die werksituatie handelde
• Te oefenen om vanuit de Volwassen egopositie (doorgaans in lastige werksituaties de effectieve egopositie) te handelen; je bent dan de tegenspeler en spiegelt het effect dat het gedrag van de coachee op jou heeft.

Meer over Verdiepende coachingsmethodieken

Nieuwsgierig naar meer inspiratie, kennis en praktische handvatten voor coachen? Lees dan:

• Verdiepende methodieken
• Voice Dialogue in Coaching en Training
• Voice Dialogue: Kennismaken met je Subpersonen

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en artikelen op onze Kennisbank voor coaches, trainers en teamcoaches.

Toolbox voor coaches, trainer en teamcoaches

Meer tools vind je op onze kennisbank onder de Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches. Zoals:

• Toolbox Coachingsmethodieken
• Toolbox Systemisch coachen
• Toolbox Coaching theorie

Opleidingen over Verdiepende coachingsmethodieken

Zoek je een opleiding waarin je meer leert over verdiepende coachingsmethodieken ? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleidingen:

• Post-HBO Coach Opleiding: Coachen met Ziel en Zakelijkheid
• Loopbaancoaching met Ziel en Zakelijkheid
• Opleiding Systemisch Coachen met Familieopstellingen